Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục

Mục lục

Đánh giá post

Chia sẻ chuyên mục Đề Tài Luận Văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục hay nhất năm 2023 cho các bạn học viên ngành đang làm khóa luận tham khảo nhé. Với những bạn chuẩn bị làm bài khóa luận tốt nghiệp thì rất khó để có thể tìm hiểu được một đề tài hay, đặc biệt là các bạn học viên đang chuẩn bị bước vào thời gian lựa chọn đề tài làm khóa luận thì với đề tài Luận Văn: Giám sát hải quan đối với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 1 dưới đây chắc chắn sẽ giúp cho các bạn học viên có cái nhìn tổng quan hơn về đề tài sắp đến.

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong thời đại toàn cầu hóa, hoạt động thương mại quốc tế có xung lực phát triển mạnh mẽ, thể hiện ở lưu thông hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu (XNK) ngày càng tăng về số lượng, phong phú, đa dạng về chủng loại, loại hình xuất khẩu, nhập khẩu. Để tránh gây cản trở không cần thiết, các tổ chức kinh tế quốc tế ngày càng đòi hỏi các thành viên phải cải cách thủ tục hải quan theo hướng thuận lợi hóa thương mại. Một trong những hướng cải cách thủ tục hải quan là thực hiện quản lý rủi ro (QLRR) khi thông quan.

Giám sát hải quan là công việc cần thiết do cơ quan Hải quan (CQHQ) thực hiện trong khi thực hiện nhiệm vụ quản lý Nhà nước về hải quan. Trong tiến trình hội nhập sâu, rộng vào nền kinh tế khu vực và thế giới, Hải quan là tổ chức đại diện cho quản lý Nhà nước đối với hàng hoá nhập khẩu (NK), thông qua đó góp phần kiểm soát và thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng và phát triển.

Các doanh nghiệp tham gia nhập khẩu có trách nhiệm tự kê khai và chịu trách nhiệm về việc kê khai về hàng hoá nhập khẩu của mình. Trên cơ sở đó cơ quan Hải quan kiểm tra, đối chiếu với những quy định của Nhà nước về Hải quan để thông quan hàng hoá. Mọi hàng hóa nhập khẩu đều chịu sự kiểm tra, giám sát hải quan. Hoạt động giám sát hải quan để tiến hành thông quan cho hàng hóa nhập khẩu là khâu nghiệp vụ hết sức quan trọng trong hoạt động quản lý Nhà nước về hải quan, vì nó liên quan trực tiếp và có tính quyết định tới kết quả và hiệu quả của công tác hải quan, cũng như quyết định đến kết quả chống buôn lậu và gian lận thương mại; nó quyết định đến việc tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, bình đẳng cho các doanh nghiệp.

Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế đã tạo ra nhiều cơ hội cho Việt Nam thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và cải thiện đời sống xã hội, tạo điều kiện mở rộng thị trường xuất khẩu, nhập khẩu cho hàng hoá…Thực tế đã chứng minh, lượng hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu của Việt Nam tăng lên nhanh chóng cả về số lượng và chất lượng trong thời gian qua. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển nhanh chóng của thương mại, các hoạt động gian lận thương mại cũng diễn biến hết sức phức tạp, gây tổn hại cho nền kinh tế.

Do đó, giám sát hải quan đối với hàng nhập khẩu nhằm mục đích chống gian lận thương mại là một hoạt động tất yếu. Giám sát hải quan rất phong phú, đa dạng, có thể được thực hiện trực tiếp đối với hàng hóa ngay tại cửa khẩu, cũng có thể được thực hiện gián tiếp qua phương tiện kỹ thuật hoặc giám sát điện tử… Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

Với vị trí, điều kiện tự nhiên thuận lợi, có nhiều cửa khẩu đường biển, Thành phố Hải Phòng là một trong những địa phương có các luồng giao lưu hàng hóa qua cửa khẩu khá nhộn nhịp. Đi cùng với buôn bán hàng hóa, cũng xuất hiện các tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại. Địa bàn quản lý rộng, phức tạp, hành vi gian lận ngày càng tinh vi của các tổ chức, cá nhân, chủng loại hàng hóa liên tục thay đổi, nhất là những mặt hàng nhập khẩu…tất cả những đặc điểm đó làm cho quản lý nhà nước đối với hàng hóa nhập khẩu tại chi nhánh cảng Tân Vũ – công ty cổ phần cảng Hải phòng do Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 1 quản lý nói riêng và Cục Hải quan Hải Phòng nói chung gặp rất nhiều khó khăn.

Trong những năm gần đây, hoạt động giám sát hải quan đối với hàng hóa nhập khẩu luôn được Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 1 coi trọng. Trong hoạt động nghiệp vụ này, Chi cục đã đạt được những kết quả đáng khích lệ và được Cục Hải quan Hải Phòng ghi nhận và đánh giá cao. Song, so với yêu cầu đặt ra, hoạt động giám sát hải quan đối với hàng nhập khẩu của Chi cục vẫn còn những hạn chế, chưa đạt được kết quả như mong muốn, nhất là so với yêu cầu ngày càng khắt khe của thương mại quốc tế. Để khắc phục những hạn chế đó, cần rà soát lại thực trạng hoạt động giám sát hải quan đối với hàng hóa nhập khẩu hiện nay tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 1 và tìm ra giải pháp nhằm nâng cao chất lượng hoạt động giám sát hải quan đối với hàng nhập khẩu cho phù hợp với yêu cầu thực tế.

Việc nghiên cứu những vấn đề lý luận; phân tích, đánh giá thực trạng giám sát hải quan đối với hàng hóa nhập khẩu trên phạm vi cả nước nói chung, Thành phố Hải Phòng nói riêng, trong đó có Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 1 là rất cần thiết.

Để góp phần vào việc tìm kiếm các giải pháp nhằm đẩy mạnh, có hiệu quả giám sát hải quan đối với hàng hóa nhập khẩu, học viên lựa chọn chủ đề “Giám sát hải quan đối với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 1” làm đề tài luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ, chuyên ngành Quản trị kinh doanh.

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM ĐẾN DỊCH VỤ

===>>> Dịch Vụ Viết Thuê Luận Văn Ngành Quản Trị Kinh Doanh

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

2.1. Mục đích nghiên cứu

Mục đích nghiên cứu chủ yếu của luận văn là đánh giá thực trạng hoạt động giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 1; Làm rõ những nguyên nhân khách quan và chủ quan dẫn đến tình trạng hoạt động giám sát hải quan thời gian qua chưa đạt hiệu quả như mong muốn; Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả hoạt động giám sát hải quan đối với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 1 trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế thời gian tới. Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để đạt được mục đích nghiên cứu trên, luận văn cần thực hiện những nội dung sau:

Hệ thống hóa và làm rõ hơn cơ sở lý luận về giám sát hải quan đối với hàng hóa nhập khẩu, bao gồm: Khái niệm, đặc điểm, vai trò, nội dung và nhân tố ảnh hưởng đến giám sát hải quan đối với hàng hóa nhập khẩu. .
Nghiên cứu kinh nghiệm của một số Chi cục, Cục Hải quan trong nước về giám sát hải quan đối với hàng hóa nhập khẩu và rút ra bài học cho Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 1.
Phân tích, đánh giá đúng thực trạng giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 1, chỉ ra những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân.
Đề xuất định hướng và giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 1 thời gian tới.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của luận văn là công tác giám sát hải quan đối với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 1.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

Về nội dung: Luận văn đi sâu nghiên cứu về giám sát hải quan đối với hàng hóa nhập khẩu.

Về không gian: Luận văn nghiên cứu giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 1.

Về thời gian: Nghiên cứu thực trạng giám sát hải quan đối với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 1 trong giai đoạn từ năm 2020 – 2023; Những định hướng, giải pháp đến 2023 và tầm nhìn 2028.

4. Phương pháp nghiên cứu của luận văn

Luận văn sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu chủ yếu là: Phương pháp logic – lịch sử; Phân tích phân tích – tổng hợp; Phương pháp thống kê, so sánh; Phương pháp thu thập xử lý thông tin số liệu…

Thông qua việc sử dụng các phương pháp, tác giả luận văn tiến hành nghiên cứu, khảo sát thực trạng giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 1 để thực hiện mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu luận văn. Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài luận văn

Ý nghĩa khoa học: Luận văn góp phần hệ thống hóa và làm rõ hơn cơ sở lý luận về giám sát hải quan đối với hàng hóa nhập khẩu hiện nay.

Ý nghĩa thực tiễn: Nghiên cứu kinh nghiệm về giám sát hải quan hàng nhập khẩu của một số Cục, Chi cục Hải quan trong nước; rút ra một số bài học cho Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 1.

Phân tích, đánh giá đúng thực trạng giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 1 giai đoạn từ năm 2020 – 2023, chỉ ra những kết quả, hạn chế và nguyên nhân.

Đề xuất được định hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 1 giai đoạn từ nay đến năm 2023, tầm nhìn 2028.

Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần vào việc xây dựng chính sách, giải pháp đổi mới hoạt động giám sát hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 1 nói riêng, Hải quan cả nước nói chung.

Luận văn là tài liệu tham khảo hữu ích cho học viên các Học viện, Trường Đại học trong nước khi nghiên cứu về giám sát hàng nhập khẩu tại Chi cục hải quan địa phương.

6. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, danh mục bảng biểu, chữ cái viết tắt và các phụ lục. Nội dung chính của luận văn được kết cấu thành 03 chương. Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

Chương 1: Cơ sở lý luận về giám sát hải quan đối với hàng hóa nhập khẩu.
Chương 2: Thực trạng giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 1.
Chương 3: Định hướng và giải pháp hoàn thiện công tác giám sát hải quan hàng nhập khẩu tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 1

Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ GIÁM SÁT HẢI QUAN ĐỐI VỚI HÀNG HÓA NHẬP KHẨU

1.1. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM VÀ VAI TRÒ CỦA GIÁM SÁT HẢI QUAN ĐỐI VỚI HÀNG HÓA NHẬP KHẨU

1.1.1. Khái niệm giám sát hải quan đối hàng hóa nhập khẩu

1.1.1.1. Khái niệm giám sát hải quan

Nghiệp vụ giám sát hải quan được hình thành và hoàn thiện dần cùng với việc hình thành và hoàn thiện kỹ thuật về quản lý rủi ro trong hoạt động của các cơ quan hải quan trên thế giới. Cho đến nay, cơ quan hải quan nhiều nước đã áp dụng biện pháp giám sát hải quan trong quá trình quản lý hàng hóa xuất nhập khẩu. Tuy nhiên, xác định lịch sử và nguồn gốc hình thành nghiệp vụ giám sát hải quan một cách chính xác là rất khó khăn. Do vậy cho đến nay chưa có một khái niệm thống nhất nào về giám sát hải quan.

Theo từ điển bách khoa toàn thư Việt Nam đưa ra thì “giám sát là một hình thức hoạt động của cơ quan nhà nước hoặc tổ chức xã hội nhằm bảo đảm pháp chế, hoặc sự chấp hành những quy tắc chung nào đó”. Như vậy, theo cách tiếp cận này thì giám sát là một hình thức hoạt động của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc của các tổ chức cấp trên với cấp dưới nhằm mục đích đảm bảo những quy định, quyết định, quy tắc đã ban hành có được thực hiện theo đúng quy định hay không. Trong hoạt động của Quốc Hội thì giám sát là một chức năng của Quốc hội nhằm đảm bảo cho việc các quy định của Hiến pháp, luật pháp được thực hiện. Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

Trong Từ điển Tiếng Việt thì giám sát được hiểu là: Theo dõi và kiểm tra xem có thực hiện đúng những điều đã quy định không. Như vậy có thể nói, ở mức độ ý nghĩa chung nhất, giám sát được tiến hành trên cơ sở các quyền và nghĩa vụ của chủ thể được giám sát và đối tượng chịu sự giám sát.

Giám sát có thể mang tính quyền lực nhà nước hoặc không mang tính quyền lực nhà nước. Giám sát mang tính quyền lực nhà nước được tiến hành bởi chủ thể là các cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với một hay một số hệ thống cơ quan nhà nước khác, chẳng hạn như: hoạt động giám sát của Quốc hội đối với Chính phủ, Toà án nhân dân tối cao và Viện kiểm sát nhân dân tối cao; hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân đối với các cơ quan nhà nước ở địa phương. Giám sát không mang tính quyền lực nhà nước là loại hình giám sát được tiến hành bởi các chủ thể phi Nhà nước như hoạt động giám sát của Mặt trận tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của mặt trận đối với bộ máy nhà nước và đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước; hay đơn giản chỉ là giám sát nhập khẩu nhằm thực hiện các chức năng quản lý nhà nước về hải quan như thực hiện các thủ tục hải quan cho đúng đối tượng, loại hình hàng hóa, thực hiện việc kiểm tra thu thuế và thông quan hàng hóa.

Trên cơ sở các cách tiếp cận trên và từ thực tiễn công tác, tác giả đưa ra khái niệm giám sát hải quan như sau: Giám sát hải quan là một nghiệp vụ quản lý hải quan đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu nhằm bảo đảm sự nguyên trạng của hàng hóa, phương tiện vận tải đang thuộc đối tượng quản lý của Hải Quan.

Hay nói một cách khác,“Giám sát hải quan là một phần công việc trong quy trình thủ tục hải quan, trong đó cán bộ công chức hải quan sử dụng các biện pháp nghiệp vụ để giám sát, theo dõi có thể trực tiếp hoặc gián tiếp bằng phương tiện kỷ thuật nhằm đảm bảo sự nguyên trạng của hàng hóa, phương tiện vận tải đang thuộc đối tượng quản lý của hải quan cũng như nhằm đảm bảo sự tuân thủ thủ tục hải quan.”.

1.1.1.2. Khái niệm giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

Hàng hóa nhập khẩu là hàng hóa được sản xuất từ một nước khác và nhập qua cửa khẩu Việt Nam, có xuất xứ từ nước ngoài. Như vậy, dù nhà máy này do người Việt Nam làm chủ, sử dụng nhân công Việt Nam, thậm chí có dùng một phần nguyên liệu từ Việt Nam cũng đều phải xem là hàng hóa nhập khẩu. Điều này phù hợp với quy tắc xuất xứ của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

Nhập khẩu của doanh nghiệp là hoạt động mua hàng hóa và dịch vụ từ nước ngoài phục vụ cho nhu cầu trong nước hoặc tái xuất nhằm phục vụ mục đích thu lợi nhuận. Hay nhập khẩu là việc mua hàng hóa từ các tổ chức kinh tế, các công ty nước ngoài và tiến hành tiêu thụ hàng hóa nhập khẩu tại thị trường nội địa hoặc tái xuất khẩu với mục đích thu lợi nhuận và nối liền sản xuất với tiêu dùng. Hàng hoá và dịch vụ có thể được nhập khẩu từ nhiều nước khác nhau. Dựa trên lợi thế so sánh của mỗi quốc gia khác nhau mà các doanh nghiệp có nhiều cơ hội để mở rộng, thu hẹp hay thay đổi thị trường nhập khẩu của mình.

Hàng hóa nhập khẩu chịu sự chi phối của nhiều hệ thống luật pháp, thủ tục. Hoạt động nhập khẩu có sự tham gia của nhiều đối tác có quốc tịch khác nhau nên chịu sự chi phối bởi các hệ thống luật pháp và các thủ tục liên quan của nhiều nước khác nhau.

Hoạt động nhập khẩu liên quan trực tiếp đến yếu tố nước ngoài, hàng hóa được vận chuyển qua biên giới các quốc gia, có khối lượng lớn và được vận chuyển qua đường biển, đường hàng không, đường sắt và vận chuyển vào nội địa bằng các xe có trọng tải lớn…Do đó hoạt động nhập khẩu đòi hỏi chi phí vận chuyển lớn làm ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp.

Trên cơ sở khái niệm giám sát hải quan, có thể đưa ra khái niệm giám sát hải quan hàng nhập khẩu như sau: Giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu là biện pháp nghiệp vụ do cơ quan Hải Quan áp dụng để bảo đảm sự nguyên trạng của hàng hóa nhập khẩu, phương tiện vận tải hàng hóa nhập khẩu đang thuộc đối tượng quản lý của Hải Quan”.

Như vậy, giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu trước hết là một hoạt động nghiệp vụ do cơ quan hải quan thực hiện theo trình tự, thủ tục, thẩm quyền được pháp luật quy định. Đây là hoạt động được thực hiện khi hàng hóa nhập khẩu nằm trong khu vực kiểm soát của hải quan. Thông qua hoạt động giám sát hải quan, cơ quan hải quan sẽ đảm bảo tính nguyên trạng của hàng hóa nhập khẩu, thẩm định các nội dung người khai hải quan khai báo khi làm thủ tục hải quan.

1.1.2. Đặc điểm giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu

Tuy có nhiều quan niệm khác nhau về giám sát hải quan, nhưng các quan niệm này đều cho rằng, giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu có các đặc điểm sau: Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

Thứ nhất, giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu phải được thực hiện từ khi hàng hóa nhập khẩu, phương tiện vận tải nhập cảnh hoặc quá cảnh đến địa bàn hoạt động của Hải Quan cho đến khi hàng hóa được thông quan, giải phóng hàng hóa và đưa ra khỏi địa bàn hoạt động hải quan.

Thứ hai, tất cả các hàng hóa nhập khẩu, các phương tiện vận tải nhập cảnh hoặc quá cảnh không phân biệt xuất xứ, quốc tịch khi đến địa bàn hoạt động Hải Quan phải chịu sự kiểm tra và giám sát của cơ quan Hải Quan.

Thứ ba, giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu được tiến hành một cách công khai và minh bạch. Mục đích của giám sát hải quan là phải đảm bảo tính nguyên trạng của hàng hóa nhập khẩu, do vậy giám sát hải quan phải được tiến hành một cách công khai, minh bạch. Điều này vừa đảm bảo cho đối tượng khai báo hải quan phải khai đúng, khai đủ số lượng hàng hóa, đồng thời hạn chế những tiêu cực phát sinh từ phía cơ quan hải quan, trên cơ sở đó nâng cao tính hiệu lực, hiệu quả quản lý của công tác giám sát hải quan.

Thứ tư, các quy định liên quan đến hoạt động giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu phải bảo đảm tính nhất quán, hợp pháp và hướng tới hiện đại hóa Hải Quan. Giám sát hải quan nhằm đảm bảo tính nguyên trạng của hàng hóa nhập khẩu, đánh giá tính chính xác, trung thực của người khai hải quan. Do vậy, các quy định liên quan đến giám sát hải quan hàng nhập khẩu phải đảm bảo tính nhất quán, hợp pháp để tạo điều kiện cho hoạt động xuất nhập khẩu được diễn ra một cách thuật lợi, vừa tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tham gia hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, vừa đảm bảo cho cơ quan hải quan dễ ràng khi thực hiện hiện nghiệp vụ giám sát hải quan. Hơn thế, đối tượng thuộc diện giám sát hải quan liên tục thay đổi, ngày càng phức tạp, do vậy đòi hỏi phương thức, công cụ giám sát hải quan phải ngày càng được hoàn thiện, hay nói cách khác phương thức giám sát hải quan phải thay đổi theo hướng hiện đại hóa ngành Hải quan. Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

Thứ năm, giám sát hải quan là một hoạt động nghiệp vụ của cơ quan hải quan. Trong quy trình thủ tục hải quan thì hoạt động giám sát hải quan là một nghiệp vụ trong quy trình thủ tục hải quan, chỉ có cơ quan hải quan mới thực hiện nghiệp vụ giám sát hải quan. Hoạt động giám sát phải tạo thuận lợi cho hoạt động giao lưu thương mại quốc tế và đảm bảo chức năng quản lý nhà nước về hải quan. Giám sát hải quan là một trong những hoạt động nghiệp vụ của cơ quan hải quan, phục vụ cho công tác quản lý nhà nước về hải quan và có mối quan hệ phối hợp với các hoạt động nghiệp vụ khác của cơ quan hải quan. Hoạt động giám sát hải quan là một mắt xích quan trọng trong quy trình, thủ tục hải quan. Do vậy, đòi hỏi hoạt động giám sát hải quan phải tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động giao lưu thương mại quốc tế và đảm bảo chức năng quản lý của cơ quan hải quan.

Thứ sáu, giám sát hải quan hàng nhâp khẩu được thực hiện với sự hợp tác chặt chẽ giữa cơ quan hải quan và đối tượng giám sát. Giám sát hải quan không phải là một biện pháp điều tra, thanh tra vi phạm hải quan mà thông qua quy trình giám sát hải quan, công chức giám sát hải quan tiếp cận, hợp tác với các cá nhân, tổ chức đang bị giám sát hải quan và tiến hành giám sát với sự hợp tác của đối tượng giám sát.

Các đặc điểm trên cho thấy, giám sát hải quan hàng nhập khẩu không phải là một lĩnh vực riêng rẽ, mà là hoạt động nghiệp vụ bình thường, gắn liền trong tổng thể mối quan hệ của toàn bộ hoạt động làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu.

1.1.3. Vai trò của giám sát hải quan Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

Trong điều kiện hội nhập quốc tế, mở cửa thị trường, áp dụng quản lý rủi ro trong thông quan hàng hóa, giám sát hải quan có những vai trò sau đây.

Giám sát hải quan hàng nhập khẩu góp phần chống buôn lậu và gian lận thương mại.

Cùng với chủ trương mở cửa nền kinh tế, số lượng hàng hóa nhập khẩu trong thời gian qua đã tăng lên một cách đáng kể. Đi đôi với hoạt động nhập khẩu là hiện tượng buôn lậu, gian lận thương mại cũng tăng lên. Do vậy giám sát hải quan hàng nhập khẩu sẽ giúp cho ngành Hải quan nói riêng, Nhà nước nói chung nắm được chính xác kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa một cách sát sao, kịp thời phát hiện và ngăn chặn các hiện tượng tiêu cực xảy ra. Thông qua hoạt động giám sát hải quan hàng nhập khẩu phát hiện ra những hành vi vi phạm pháp luật của doanh nghiệp như hành vi buôn lậu, gian lận thương mại.

Giám sát hải quan hàng nhập khẩu nhằm hạn chế tối đa hiện tượng cạnh tranh thiếu lành mạnh.

Cùng với việc mở cửa nền kinh tế, các mặt hàng ngoại tràn ngập thị trường với chất lượng cao hơn, giá bán vào thị trường rẻ hơn hàng nội địa khiến các mặt hàng tương tự được sản xuất trong nước khó cạnh tranh, không bán được dẫn đến hiện tượng doanh nghiệp trong nước sản xuất trì trệ do đọng vốn, nợ nần chồng chất, phá sản, trong khi các doanh nghiệp nước ngoài tự do thao túng thị trường với giá rẻ tạo nên tâm lý người tiêu dùng sính hàng ngoại, đồng thời do nguồn hàng không ổn định, gây nên các cơn sốt về giá cả, từ đó độc quyền giá bán, làm đảo lộn thị trường, gây ảnh hưởng đến vấn đề an ninh xã hội, gây ra những bất lợi về kinh tế trong nước. Vì vậy giám sát hải quan hàng nhập khẩu có hiệu quả sẽ góp phần kiểm soát hiện tượng doanh nghiệp lợi dụng việc khai báo không đúng số lượng hàng hóa ngay từ khi bắt đầu nhập khẩu với mục đích cạnh tranh không lành mạnh với hàng nội địa, kiểm soát hiện tượng độc quyền thị trường làm suy yếu sản xuất trong nước.

Giám sát hải quan hàng nhập khẩu là một trong những phương thức để thực hiện các chính sách đối ngoại.

Với xu thế toàn cầu hoá hiện nay, Việt Nam đã thiết lập mối quan hệ với rất nhiều nước và vùng lãnh thổ, tham gia vào nhiều Hiệp định thương mại, trong đó có các cam kết về hải quan, ký kết nhiều Hiệp định hợp tác đầu tư nhằm thu hút đầu tư từ nước ngoài vào Việt Nam, đặc biệt là Việt Nam đã trở thành thành viên chính thức của Tổ chức thương mại thế giới(WTO) từ năm 2007. Do đó, khi xây dựng chương trình, chính sách giám sát hàng nhập khẩu, Bộ Tài chính và các ngành chức năng khác thường phải căn cứ trên cơ sở nội dung các Hiệp định thương mại về giám sát hải quan, các cam kết của Việt Nam khi gia nhập Tổ chức thương mại thế giới để quy định các mặt hàng chịu sự giám sát cho phù hợp. Như vậy, quá trình này thể hiện việc thực hiện chính sách kinh tế quốc tế của Việt nam. Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

Giám sát hải quan nâng cao năng lực quản lý hải quan

Giám sát hải quan là một trong những biện pháp nâng cao năng lực quan lý của cơ quan hải quan, chống buôn lậu và gian lận thương mại một cách có hiệu quả. Giám sát hải quan hiện đại tạo điều kiện thuận lợi cho việc thông quan nhanh hàng hóa, góp phần tích cực phát triển giao lưu thương mại quốc tế, cải thiện môi trường đầu tư, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh trong cộng đồng doanh nghiệp. Giám sát hải quan cũng góp phần phát hiện các bất cập, sơ hở của chính sách, thủ tục hải quan để đề xuất, sửa đổi, bổ sung cho phù hợp.

Đảm bảo tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp nhập khẩu

Thông qua giám sát hải quan hàng nhập khẩu, cơ quan hải quan sẽ kịp thời phát hiện, xử lý các hành vi vi phạm pháp luật có liên quan theo quy định của pháp luật. Do vậy, giám sát hải quan hàng nhập khẩu sẽ vừa mang tính răn đe, vừa góp phần đảm bảo thực hiện nghiêm chỉnh và có hiệu quả pháp luật hải quan và các văn bản pháp luật khác có liên quan đến lĩnh vực xuất nhập khẩu hàng hóa, đặc biệt là nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cộng đồng doanh nghiệp.

Giám sát hải quan góp phần tăng thu thuế, giảm thiểu chi phí và rủi ro

Mặc dù thuế suất hàng hóa nhập khẩu giảm dần theo tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, song nhiệm vụ thu thuế đối với hàng hóa xuất nhập khẩu vẫn được xác định là nhiệm vụ chính trị trọng tâm của ngành Hải quan. Việc thực hiện hệ thống thông quan tự động, kiểm tra, giám sát hàng hóa bằng các phương tiện kỹ thuật như: máy soi, camera giám sát, seal định vị…sẽ góp phần tạo thuận lợi cho lưu thông hàng hóa xuất nhập khẩu, trên cơ sở đó làm tăng thu ngân sách nhà nước. Hơn thế nữa, việc sử dụng trang thiết bị làm giảm thao tác thủ công của con người, giảm thiểu rủi ro cho các chủ thể tham gia vào quan hệ pháp luật hải quan. Giám sát hải quan hiện đại cho phép cơ quan hải quan đơn giản hóa các biện pháp giám sát, quản lý nhưng vẫn đảm bảo yêu cầu quản lý nhà nước về hải quan. Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

1.1.4. Đối tượng giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu

Trong quá trình thực hiện nghiệp vụ giám sát hải quan hàng nhập khẩu của cơ quan hải quan, việc xác định rõ đối tượng, thời gian và phương thức giám sát hải quan là vô cùng quan trọng. Theo quy định hiện hành của Luật Hải quan 2020 và các văn bản pháp luật khác có liên quan thì thời gian và đối tượng chịu sự giám sát hải quan như sau:

Thời gian giám sát hải quan:

Hàng hóa nhập khẩu chịu sự giám sát hải quan từ khi tới địa bàn hoạt động hải quan đến khi được thông quan, giải phóng hàng hóa và đưa ra khỏi địa bàn hoạt động hải quan;
Hàng hóa xuất khẩu miễn kiểm tra thực tế hàng hóa chịu sự giám sát hải quan từ khi thông quan đến khi ra khỏi địa bàn hoạt động hải quan. Trường hợp phải kiểm tra thực tế, hàng hóa xuất khẩu chịu sự giám sát hải quan từ khi bắt đầu kiểm tra thực tế hàng hóa đến khi ra khỏi địa bàn hoạt động hải quan;
Hàng hóa quá cảnh chịu sự giám sát hải quan từ khi tới cửa khẩu nhập đầu tiên đến khi ra khỏi cửa khẩu xuất cuối cùng;
Thời gian giám sát hải quan đối với phương tiện vận tải thực hiện theo quy định tại Điều 68 của Luật này.

Theo quy định hiện hành, tất cả hàng hóa kinh doanh TNTX đều được cơ quan Hải quan thực hiện giám sát từ khi tạm nhập cho đến khi tái xuất hết ra khỏi lãnh thổ Việt Nam.

Theo đó, trong khoảng thời gian này, cơ quan hải quan có thẩm quyền sẽ lựa chọn phương thức phù hợp để tiến hành hoạt động giám sát hải quan nhằm đảm bảo được sự nguyên trạng của hàng hóa xuất nhập khẩu trong thời gian chịu sự giám sát của cơ quan hải quan. Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

Về trách nhiệm của các chủ thể trong quá trình giám sát:

Trách nhiệm của người khai hải quan được quy định tại Điều 40 Luật Hải quan 2020, trong đó chỉ rõ các chủ thể này có nghĩa vụ: “ Chấp hành và tạo điều kiện để cơ quan hải quan thực hiện giám sát hải quan theo quy định của Luật này; Bảo đảm nguyên trạng hàng hóa và niêm phong hải quan; vận chuyển hàng hóa theo đúng tuyến đường, lộ trình, thời gian được cơ quan hải quan chấp nhận. Trường hợp hàng hóa bị mất, thất lạc hoặc hư hỏng thì người khai hải quan phải chịu trách nhiệm theo quy định của pháp luật; Sử dụng hàng hóa đúng mục đích khai báo với cơ quan hải q uan; Sử dụng phương tiện vận chuyển hàng hóa đủ điều kiện theo quy định để cơ quan hải quan áp dụng các phương thức giám sát hải quan phù hợp; Xuất trình hồ sơ và hàng hóa cho cơ quan hải quan kiểm tra khi được yêu cầu; Trong trường hợp bất khả kháng mà không bảo đảm được nguyên trạng hàng hóa, niêm phong hải quan hoặc không vận chuyển hàng hóa theo đúng tuyến đường, lộ trình, thời gian thì sau khi áp dụng các biện pháp cần thiết để hạn chế và ngăn ngừa tổn thất xảy ra phải thông báo ngay với cơ quan hải quan để xử lý; trường hợp không thể thông báo ngay với cơ quan hải quan thì tùy theo địa bàn thích hợp thông báo với cơ quan công an, bộ đội biên phòng, cảnh sát biển để xác nhận”. Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

Trách nhiệm của cơ quan hải quan trong hoạt động giám sát hải quan được quy định tại Điều 39 Luật Hải quan 2020: “Thực hiện các phương thức giám sát phù hợp tạo thuận lợi cho hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh và bảo đảm quản lý hải quan đối với hàng hóa theo quy định của Luật này; Sử dụng phương tiện, thiết bị kỹ thuật bảo đảm giám sát hải quan theo quy định của Luật này; Hướng dẫn, kiểm tra việc tuân thủ các quy định về giám sát hải quan của người khai hải quan, doanh nghiệp kinh doanh cảng, kho, bãi, cơ sở sản xuất hàng hóa xuất khẩu và các bên có liên quan”.

Khoản 3 Điều 27 Luật Hải quan 2020 quy định việc thực hiện kiểm tra, giám sát hải quan. Trong trường hợp phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật thì yêu cầu chủ hàng hóa, người chỉ huy phương tiện vận tải hoặc người được ủy quyền thực hiện các yêu cầu để kiểm tra, khám xét hàng hóa, phương tiện vận tải theo quy định của pháp luật.

Trách nhiệm của doanh nghiệp kinh doanh cảng, kho, bãi trong hoạt động giám sát hải quan được quy định tại Điều 41 Luật Hải quan 2020: “Bố trí địa điểm để lắp đặt phương tiện, thiết bị kỹ thuật phục vụ giám sát hải quan theo yêu cầu của cơ quan hải quan; Kết nối hệ thống thông tin quản lý hàng hóa của doanh nghiệp với hệ thống thông quan điện tử của cơ quan hải quan để quản lý hàng hóa đang chịu sự giám sát hải quan đưa vào lưu giữ, đưa ra khỏi khu vực cảng, kho, bãi; Thực hiện đầy đủ chế độ quản lý, thống kê, lưu giữ chứng từ, sổ sách, số liệu hàng hóa đưa vào lưu giữ, đưa ra khỏi khu vực cảng, kho, bãi theo quy định của pháp luật và xuất trình, cung cấp cho cơ quan hải quan khi có yêu cầu; Cung cấp thông tin và phối hợp với cơ quan hải quan trong việc theo dõi, kiểm tra, giám sát hàng hóa ra, vào, lưu giữ tại khu vực cảng, kho, bãi; Bảo quản, sắp xếp, lưu giữ nguyên trạng hàng hóa trong khu vực cảng, kho, bãi theo yêu cầu giám sát, quản lý của cơ quan hải quan; Chỉ cho phép vận chuyển hàng hóa ra, vào khu vực cảng, kho, bãi khi có chứng từ của cơ quan hải quan; Thực hiện quyết định của cơ quan có thẩm quyền về xử lý hàng hóa vi phạm”.

1.2. NỘI DUNG GIÁM SÁT HẢI QUAN ĐỐI VỚI HÀNG HÓA NHẬP KHẨU Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

1.2.1. Xây dựng kế hoạch giám sát hải quan hàng nhập khẩu

Lập kế hoạch là chức năng đầu tiên trong quản lý. Lập kế hoạch là chức năng rất quan trọng đối với công tác quản lý, trong đó có công tác quản lý nhà nước về hải quan, bởi vì nó gắn liền với việc lựa chọn mục tiêu và chương trình hành động trong tương lai, giúp nhà quản lý xác định được các chức năng khác còn lại nhằm đảm bảo đạt được các mục tiêu đề ra. Xây dựng kế hoạch giám sát hải quan hàng nhập khẩu có ý nghĩa quan trọng trong việc chủ động hoạt động giám sát hải quan. Thông qua việc xây dựng kế hoạch giám sát hải quan hàng nhập khẩu có thể phòng ngừa, ngăn chặn và đẩy lùi gian lận thương mại khi hàng hóa nhập khẩu qua biên giới vào một quốc gia, vùng lãnh thổ hay địa phương, làm lành mạnh hóa các quan hệ thương mại, sản xuất trong nước, thúc đẩy sản xuất trong nước.

Xây dựng kế hoạch giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục hải quan địa phương bao gồm các nội dung chủ yếu sau:

Xác định mục tiêu giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu. Theo nguyên tắc, tất cả hàng hóa nhập khẩu đều phải kiểm tra, giám sát về hải quan để nhằm đảm bảo tính nguyên trạng của hàng hóa. Mục tiêu bao trùm nhất của hoạt động giám sát hải quan hàng nhập khẩu là chống buôn lậu, gian lận thương mại, chống thất thu thuế, bảo hộ nền sản xuất trong nước nhưng vẫn đảm bảo sự thông thoáng cho hoat động xuất nhập khẩu, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Mục tiêu cụ thể là giám đầy đủ, toàn bộ bộ hàng nhập khẩu, giám sát được hầu hết các mặt hàng thường xảy ra tình trạng buôn lậu và gian lận thương mại…

Xây dựng các chương trình, hành động và nhiệm vụ cụ thể giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu. Trong nội dung này Chi cục hải quan địa phương cần đưa ra các chương trình, hành động cụ thể như tuyên truyền, phổ biến, hỗ trợ cho doanh nghiệp tham gia hoạt động xuất nhập khẩu; chương trình, hành động phối hợp với các khâu nghiệp vụ khác trong thực hiện quy trình, thủ tục hải quan; chương trình, hành động phối hợp với các cơ quan chức năng khác…Trong thực hiện nhiệm vụ giám sát hàng nhập khẩu cần phải xác định rõ chức năng, nhiệm vụ của từng bộ phận, từng cán bộ, nhân viên trong đội giám sát, cũng như trong toàn Chi cục. Nhiệm vụ giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu là một trong những nhiệm vụ chủ yếu của cơ quan hải quan, là một mắt xích trong công tác quản lý nhà nước về Hải quan. Xây dựng nhiệm vụ giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu cho từng đối tượng cán bộ, công chức hải quan trong từng bước của quy trình nghiệp vụ giám sát là hết sức cần thiết và cần chỉ rõ chức năng, nhiệm vụ cũng như trách nhiệm của từng cán bộ, công chức. Xây dựng nhiệm vụ giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu càng cụ thể, chi tiết thì cán bộ công chức hải quan càng dễ thực hiện đem lại hiệu quả cao. Hơn thế nữa, việc xác lập các nhiệm vụ, công việc cụ thể cho từng cán bộ thực hiện công tác giám sát sẽ giúp cho lãnh đạo đội giám sát, lãnh đạo chi cục thực hiện tốt công tác kiểm tra, đánh giá cán bộ, công chức thực hiện nhiệm vụ giám sát. Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

Trong nội dung xây dựng kế hoạch giám sát hàng nhập khẩu cần có các chính sách phân bổ nguồn lực để thực hiện mục tiêu kế hoạch giám sát như phân bổ nguồn nhân lực giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu sao cho đạt hiệu quả cao nhất, phân bổ nguồn lực tài chính, phân bổ nguồn lực về trang thiết bị giám sát.

Xác định phương thức và lộ trình thực hiện giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu là việc xác định cách thức giám sát và thời gian giám sát là bao lâu tùy từng đối tượng hàng hóa nhập khẩu. Phương thức giám sát hải quan hàng nhập khẩu có thể là trực tiếp hoặc gián tiếp, có thể là phương thức giám sát truyền thông hay phương thức giám sát hiện đại.

Xây dựng hệ thống giám sát hải quan hàng nhập khẩu. Xây dựng hệ thống giám sát hải quan hàng nhập khẩu một cách khoa học, hiệu quả sẽ giúp cơ quan hải quan theo dõi chặt chẽ, kịp thời quá trình di chuyển, biến động và tình trạng của hàng hóa từ khi vào đến khi ra khỏi địa bàn hoạt động hải quan và vận chuyển giữa các địa điểm chịu sự giám sát của hải quan. Đây là yếu tố quan trọng giúp tăng cường công tác quản lý, giám sát, nâng cao tính tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp, ngăn ngừa gian lận thương mại, phòng chống buôn lậu và đảm bảo an ninh quốc gia. Đây cũng là nhu cầu tất yếu của hải quan hiện đại, tăng tính tự động hóa của hệ thống công nghệ thông tin trong việc hỗ trợ công tác kiểm tra, đối chiếu, đánh giá rủi ro và kiểm soát hải quan.

Hệ thống giám sát hải quan hàng hóa nhập khẩu giúp cơ quan hải quan quản lý, thống kê được số lượng container ra/vào cảng, nắm được số container tồn đọng một cách thuận tiện mà có thể giảm khối lượng, áp lực công việc cho bộ phận giám sát hải quan.

1.2.2. Tổ chức thực hiện giám sát hải quan đối với hàng hóa nhập khẩu qua khu vực giám sát hải quan Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

1.2.2.1. Tổ chức bộ máy giám sát hải quan hàng nhập khẩu

Tổ chức bộ máy giám sát hải quan đóng vai trò quan trọng trong hoạt động giám sát hải quan hàng nhập khẩu. Tổ chức bộ máy đơn giản, gọn nhẹ sẽ làm cho hiệu quả hoạt động giám sát hải quan hàng nhập khẩu tăng lên và ngược lại. Bộ máy giám sát hải quan của Hải Quan Việt Nam gồm các cấp sau: Ở cấp Tổng cục có Cục Giám sát quản lý về hải quan. Theo Quyết định số 1385/QĐ-BTC ngày 20/6/2022 của Bộ Tài chính, Cục Giám sát quản lý về hải quan có vị trí và chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn như sau: Cục Giám sát quản lý về hải quan là đơn vị trực thuộc Tổng cục Hải quan, có chức năng tham mưu, giúp Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan quản lý, chỉ đạo, hướng dẫn các đơn vị trong ngành hải quan thực hiện thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh, phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh; kiểm tra, xác định xuất xứ hàng hóa; hướng dẫn thực thi bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và nhãn mác hàng hóa theo quy định của pháp luật. Tổ chức chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra Cục Hải quan tỉnh, thành phố triển khai thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật, quy chế, quy trình thuộc lĩnh vực nghiệp vụ giám quản theo quy định…Ở cấp Cục thì có Phòng Giám sát quản lý, Phòng Giám sát quản lý chịu trách nhiệm tham mưu, giúp Cục trưởng quản lý, chỉ đạo hướng dẫn các đơn vị trong Cục thực hiện thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu, quá cảnh, phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh…

Ở cấp Chi cục thì có Đội giám sát. Đội giám giám chịu trách nhiệm: Tiếp nhận hồ sơ Hải quan lô hàng do người khai Hải quan xuất trình (gồm cả tờ khai Hải quan – bản lưu người khai) kèm Phiếu giao container/Phiếu giao hàng hóa do doanh nghiệp kinh doanh cảng cấp xác nhận việc doanh nghiệp kinh doanh cảng sẽ tiếp nhận lô hàng để xếp lên tàu (sau đây gọi là Phiếu). Kiểm tra đối chiếu thông tin trên hồ sơ Hải quan. Tiếp nhận hồ sơ Hải quan lô hàng nhập khẩu đã hoàn thành thủ tục Hải quan, hoặc thủ tục chuyển cảng, chuyển cửa khẩu, quá cảnh, tạm nhập – tái xuất, trung chuyển do người khai hải quan hoặc người vận chuyển xuất trình, công chức hải quan nhập máy số liệu theo dõi hàng nhập khẩu.

1.2.2.2. Quy trình thủ tục giám sát hải quan đối với hàng nhập khẩu

Hàng hóa xuất nhập khẩu, người và hành lý của người nhập cảnh, phương tiện vận tải xuất nhập cảnh, quá cảnh từ khi tới địa bàn hoạt động hải quan đến khi đưa ra khỏi địa bàn hoạt động hải quan phải chịu sự giám sát hải quan.

Hàng hóa đưa vào, đưa ra khu vực giám sát hải quan để xuất khẩu, nhập khẩu; Hàng hóa quá cảnh, phương tiện quá cảnh; hàng hóa xuất nhập khẩu chuyển cửa khẩu; Người xuất cảnh, nhập cảnh và hành lý của người xuất cảnh, nhập cảnh trong khu vực làm thủ tục xuất nhập cảnh; Hàng hóa nhập khẩu trong thời gian lưu giữ trong địa bàn hoạt động hải quan.

Chủ hàng hóa, người chỉ huy hoặc người điều khiển phương tiện vận tải, người đại lý làm thủ tục hải quan có nghĩa vụ đảm bảo nguyên trạng hàng hóa nhập khẩu và niêm phong hải quan. Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

Theo Điều 7 Quyết định số 1500/QĐ- TCHQ ngày 25/6/2022 của Tổng cục Hải quan về việc ban hành quy trình giám sát hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu đưa vào, lưu giữ, đưa ra khu vực giám sát hải quan tại cảng biển thực hiện Điều 41 Luật Hải quan quy định Giám sát hải quan đối với hàng nhập khẩu:

Người khai hải quan hoặc người vận chuyển thực hiện:

Xuất trình giấy giới thiệu để chứng minh là người đại diện hợp pháp của người khai hải quan và thực hiện:

Đối với lô hàng phải niêm phong hải quan: (1) Xuất trình hàng hóa cho công chức hải quan để thực hiện niêm phong hải quan theo quy định; (2) Cung cấp thông tin chứng từ theo quy định tại Khoản 2 Điều 52 Thông tư 38/2021/TT-BTC hoặc số hiệu container hoặc số tờ khai hải quan (đối với hàng rời) cho doanh nghiệp kinh doanh cảng;

Đối với lô hàng nhập khẩu vận chuyển độc lập: Cung cấp thông tin danh sách container hoặc danh sách hàng hóa của tờ khai vận chuyển độc lập lên hệ thống của cơ quan Hải quan.

Đối với lô hàng nhập khẩu khai hải quan bằng tờ khai hải quan giấy và hàng hóa theo quy định tại Điểm d Khoản 2, Khoản 6, Khoản 7 Điều 52 Thông tư 38/2021/TT-BTC: Xuất trình tờ khai hải quan giấy hoặc các chứng từ theo quy định cho Chi cục Hải quan. Đối với lô hàng không phải niêm phong hải quan thì không phải xuất trình hàng hóa cho công chúc hải quan để thực hiện niêm phong hải quan. Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

Chi cục Hải quan cửa khẩu thực hiện:

Đối với lô hàng phải niêm phong hải quan: (1) Kiểm tra thông tin tờ khai trên hệ thống; thực hiện niêm phong hải quan; lập Biên bản bàn giao và theo dõi, tiếp nhận hồi báo theo quy định đối với lô hàng đủ Điều kiện qua khu vực giám sát hải quan; (2) Xác nhận trên hệ thống thông qua chức năng “Xác nhận niêm phong hàng hóa”; (3) Đối với lô hàng nhập khẩu khai hải quan bằng tờ khai hải quan giấy và hàng hóa theo quy định tại Điểm d Khoản 2, Khoản 6, Khoản 7 Điều 52 Thông tư 38/2021/TT-BTC: Sau khi thực hiện các công việc cho phép hàng hóa đưa ra khu vực giám sát hải quan, Chi cục Hải quan cập nhật danh sách hàng hóa trên hệ thống thông qua chức năng cập nhật danh sách hàng hóa; in danh sách cho người khai hải quan để xuất trình cho doanh nghiệp cảng.

Đối với doanh nghiệp kinh doanh cảng thực hiện: Sau khi tiếp nhận Danh sách container hoặc Danh sách hàng hóa hoặc Danh sách hàng hóa theo mẫu số 07/DSHHG/GSQL hoặc số hiệu container hoặc số tờ khai hải quan từ người khai hải quan, doanh nghiệp kinh doanh cảng kiểm tra, đối chiếu thông tin trên Danh sách container/Danh sách hàng hóa đủ Điều kiện qua khu vực giám sát hải quan trên hệ thống với Danh sách container, Danh sách hàng hóa do người khai hải quan hoặc người vận chuyển cung cấp hoặc xuất trình và thực tế tình trạng bên ngoài (số hiệu container đối với hàng hóa chuyên chở bằng container, số kiện hàng đối với hàng rời) hàng hóa nhập khẩu đưa ra cảng theo nguyên tắc là chỉ cho phép hàng hóa đủ Điều kiện qua khu vực giám sát hải quan được đưa ra cảng. Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

1.2.2.3. Xác định phương thức giám sát

Xác định phương thức giám sát hải quan hàng nhập khẩu là việc làm mang tính định hướng khi tiến hành giám sát hải quan hàng nhập khẩu. Việc xác định đúng phương thức giám sát giúp giảm thời gian, chi phí, công sức, tăng hiệu quả của việc giám sát hải quan hàng nhập khẩu.

Công tác giám sát hàng hóa nhập khẩu là một trong những nghiệp vụ cơ bản, quan trọng của cơ quan Hải quan. Hiện nay, Hải quan Việt Nam đang thực hiện công tác giám sát bằng nhiều phương thức, đặc biệt là đẩy mạnh ứng dụng CNTT và trang thiết bị kỹ thuật hiện đại. Theo Điều 38 Luật Hải quan 2020 thì đối tượng, phương thức và thời gian giám sát hải quan được quy định như sau:

Đối tượng giám sát hải quan gồm hàng hóa, phương tiện vận tải, phương tiện vận tải nội địa vận chuyển hàng hóa đang chịu sự giám sát hải quan.
Giám sát hải quan được thực hiện bằng các phương thức sau đây: (1)

Niêm phong hải quan; (2) Giám sát trực tiếp do công chức hải quan thực hiện;

Sử dụng phương tiện, thiết bị kỹ thuật.

Niêm phong hải quan là việc cơ quan hải quan sử dụng các công cụ kỹ thuật hoặc các dấu hiệu để nhận biết và bảo đảm tính nguyên trạng của hàng hóa. Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

Niêm phong hải quan có nhiều hình thức như niêm phong kẹp chì (Seal), niêm phong điện tử. Niêm phong điện tử (E.Seal) là công cụ không những hỗ trợ đắc lực cho kiểm soát hàng hóa vận chuyển xuyên biên giới, giữa các khu công nghiệp, các cửa khẩu nội địa mà còn góp phần tạo thuận lợi thương mại trong khối ASEAN. ESeal đảm bảo an ninh, an toàn đối với hàng hóa được vận chuyển, đáp ứng các yêu cầu quản lý hải quan nhờ việc chia sẻ thông tin, nâng cao trách nhiệm của các bên liên quan và ứng dụng công nghệ tiên tiến, đáp ứng yêu cầu và khả năng áp dụng đối với các DN và các nhà cung cấp dịch vụ logistics. ESeal tích hợp 3 ưu điểm chính như: Niêm phong lô hàng, cập nhật danh mục hàng hóa bằng sóng vô tuyến, liên lạc và định vị vệ tinh (sử dụng công nghệ GPS/GPRS) để các bên liên quan theo dõi, cảnh báo trực tuyến, không phải đầu tư phần mềm hay công nghệ phức tạp mà chỉ cần kết nối internet khi được cung cấp User name và password. Do đó, ESeal đóng vai trò như Manifest điện tử (Emanifest) của lô hàng được vận chuyển từ khi khởi hành đến điểm kết thúc bao gồm các thông tin như: Tên hàng hóa, trọng lượng, tình trạng niêm phong Esael, an ninh và an toàn của hàng hóa, kiểm soát lộ trình, thời gian vận chuyển…Lọi ích mà ESeal mang lại khi hàng hóa được thông quan nhanh với tỷ lệ được phân vào luồng xanh cao, chủ hàng theo dõi được hàng hóa vận chuyển, DN vận tải theo dõi được lộ trình và quản lý sự tuân thủ của lái xe một cách trực tuyến.

Giám sát trực tiếp do công chức hải quan thực hiện là việc công chức hải quan trực tiếp giám sát hàng hóa xuất nhập khẩu. Tuy nhiên, hiện nay không áp dụng phương thức giám sát trực tiếp của công chức hải quan đối với hàng hóa được lưu giữ, vận chuyển ở ngoài phạm vi, địa bàn hoạt động của cơ quan hải quan, trừ trường hợp cần th iết do Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan quy định.

Giám sát hải quan sử dụng phương tiện kỹ thuật là việc cơ quan hải quan sử dụng các phương tiện kỹ thuật trong hoạt động giám sát như camera giám sát, mô tả chi tiết hàng hóa, chụp ảnh hàng hóa và phương tiện, kiểm tra trọng lượng hàng hóa và phương tiện vận tải… Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

Việc giám sát của cơ quan Hải quan được thực hiện theo các phương thức quy định trong văn bản quy phạm pháp luật và các quy trình giám sát hàng hóa xuất nhập khẩu, chuyển khẩu của Tổng cục Hải quan. Căn cứ kết quả phân tích, đánh giá rủi ro và các thông tin khác có liên quan đến đối tượng giám sát hải quan, cơ quan hải quan quyết định phương thức giám sát phù hợp. Trường hợp có dấu hiệu vi phạm pháp luật, cơ quan hải quan tiến hành kiểm tra thực tế hàng hoá. Cơ quan Hải quan có thể thực hiện các phương thức giám sát khác nhau, tùy vào mục đích mà sử dụng phương thức giám sát hợp lý như: Giám sát trực tiếp của công chức Hải quan; giám sát bằng niêm phong hải quan; giám sát bằng các phương thức kỹ thuật khác.

Bên cạnh đó, tại các địa bàn hoạt động hải quan, nhất là các khu vực cảng, kho, bãi tập kết hàng hóa, địa điểm làm thủ tục hải quan…cơ quan Hải quan cũng đã trang bị các hệ thống camera giám sát để đảm bảo yêu cầu quản lý và cả phòng, chống các hành vi, biểu hiện tiêu cực trong nội bộ.

Hiện nay, Tổng cục Hải quan chính thức đưa vào hoạt động Phòng Giám sát Hải quan trực tuyến (Cục Điều tra chống buôn lậu) đặt tại trụ sở Tổng cục Hải quan. Đây là đơn vị thực hiện việc kết nối, tích hợp các hệ thống trang thiết bị giám sát của ngành Hải quan, cung cấp thông tin, dữ liệu, hình ảnh trực tuyến từ địa bàn giám sát hải quan về Tổng cục Hải quan. Từ đó tạo nên kênh giám sát hiệu quả giữa các cấp trong việc thực hiện quy trình thủ tục, nghiệp vụ tại các địa điểm làm thủ tục hải quan; đảm bảo chấp hành đúng quy định và công khai, minh bạch.

Có thể nói, về mặt quy định pháp luật và tổ chức thực hiện, công tác giám sát hải quan ngày càng được hoàn thiện, triển khai một cách chặt chẽ, đảm bảo hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước và tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu của cộng đồng doanh nghiệp.

Trong hoạt động giám sát hải quan hàng nhập khẩu, cơ quan hải quan có trách nhiệm: Thực hiện các phương thức giám sát phù hợp tạo thuận lợi cho hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh và bảo đảm quản lý hải quan đối với hàng hóa theo quy định của Luật Hải quan. Sử dụng phương tiện, thiết bị kỹ thuật bảo đảm giám sát hải quan theo quy định của Luật Hải quan. Đồng thời, hướng dẫn, kiểm tra việc tuân thủ các quy định về giám sát hải quan của người khai hải quan, doanh nghiệp kinh doanh cảng, kho, bãi, cơ sở sản xuất hàng hóa xuất khẩu và các bên có liên quan.

1.2.2.4. Phương tiện kỹ thuật phục vụ giám sát hải quan Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

Hiện nay, trong lĩnh vực giám sát hải quan hàng nhập khẩu đã có nhiều thiết bị mới và hiện đại đã được đưa vào phục vụ cho hoạt động giám sát hải quan. Hải Quan Việt Nam đang sử dụng các phương tiện kỹ thuật hiện đại để giám sát là vì số lượng hàng hóa lớn, lượng hàng hóa tham gia vào các hoạt động thương mại quốc tế ngày càng tăng đồng thời đa dạng cả về số lượng, chất lượng và chủng loại. Trong điều kiện thương mại quốc tế phát triển mạnh mẽ, nhất là hoạt động nhập khẩu của Việt Nam trong nhưng năm gần đây gia tăng mạnh thì việc áp dụng các phương tiện kỹ thuật để hỗ trợ giám sát là một giải pháp hữu hiệu nhằm giảm tải sự quá tải cho cơ quan hải quan. Việc áp dụng thành tựu khoa học kỹ thuật hiện đại và công nghệ tự động hóa vào hoạt động giám sát là một biện pháp để nâng cao hiệu quả hoạt động của Hải Quan, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho các hoạt động giao lưu thương mại quốc tế, nhất là việc giảm chi phí thời gian, tiết kiệm tài chính cho các doanh nghiệp tham gia hoạt động xuất nhập khẩu.

Giám sát băng phương tiện kỹ thuật là cách thức hợp lý để phối hợp và chia sẻ thông tin giữa các cơ quan Hải Quan với các cơ quan, đơn vị có liên quan đến đối tượng đang chịu sự giám sát của cơ quan Hải Quan. Các phương tiện giám sát kỹ thuật hiện nay là: giám sát bằng gương, giám sát bằng máy đếm, giám sát bằng camera, giám sát bằng máy soi, giám sát bằng cách gắn chíp điện tử kết hợp định vị GPS.

Việc sử dụng hệ thống camera để giám sát các hoạt động của cảng, các di biến động của hàng hóa và các phương tiện vận tải cho phép giám sát từ xa, kiểm tra giám sát được toàn bộ khu vực và có thể lưu trữ được toàn bộ các hoạt động trong phạm vi kiểm tra và giám sát của Hải Quan. Các hình ảnh giám sát được các camera giám sát thu lại và được truyền về trung tâm quán sát qua đường cáp tín hiệu hoặc qua thiết bị truyền tín hiệu không dây. Nên việc giám sát được tiến hành khá kín đáo và ở mọi nơi, mọi lúc cần giám sát. Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

Có nhiều hình thức giám sát bằng camera khác nhau. Như sử dụng camera thường để lắp đặt công khai, sử dụng camera ngụy trang để giám sát những điểm nhạy cảm, sử dụng camera hồng ngoại để có thể quan sát và giám sát được và ban đêm hay khi thời tiết xấu. Việc giám sát bằng camera thì có nhiều lựa chọn cho cán bộ công chức Hải Quan. Đó là lựa chọn loại hình camera phù hợp với khu vực cần giám sát và cũng có thể lựa chọn lưu giữ hình ảnh giám sát hoặc không lưu giữ. Cách giám sát này khá tiện lợi vì có thể lưu giữ được hình ảnh và phân tích được hình ảnh ở bất kỳ thời điểm nào mà cơ quan chức năng yêu cầu. Vùng quan sát khá rộng và có thể kết hợp với hệ thống thiết bị cảnh báo để giám sát hiệu quả hơn. Nhưng cách giám sát bằng camera này đòi hỏi sự đồng bộ hóa cao, trình độ nhân lực của cán bộ công chức Hải Quan phải có trình độ kỹ thuật nhất định. Không những thế, mà chi phí ban đầu để lắp đặt và xây dựng khu điều khiển và giám sát trung tâm cũng rất lớn.

Hiện nay, Hải quan Việt Nam cũng đã sử dụng máy soi để phục vụ kiểm tra, giám sát Hải Quan. Máy soi là thiết bị kiểm tra được hàng hóa chứa trong container, thùng, hộp kín mà không cần phải mở container, thùng, hộp chứa đựng hàng hóa. Khi các hộp kín chứa đựng hàng hóa như container, thùng chứa chuyên dụng đi qua máy soi thì máy soi có thể kiểm tra, lưu giữ lại được hình ảnh của hàng hóa. Việc sử dụng máy soi có thể cung cấp thông tin về hàng hóa cho các bộ phận giám sát ở phía sau. Cách giám sát này kiểm tra và giám sát được hàng hóa chứa trong các thùng kín chuyên dụng hoặc container. Kiểm tra giám sát được các lô hàng có độ rủi ro cao. Nhưng cách giám sát này yêu cầu vốn đầu tư lắp đặt ban đầu lớn và cần một không gian để đặt thiết bị. Trình độ của cán bộ công chức Hải Quan phải có trình độ kỹ thuật nhất định thì mới có thể sử dụng thiết bị này.

Việc sử dụng chíp điện tử và định vị toàn cầu GPS cũng đang được Hải quan Việt Nam sử dụng trong nghiệp vụ giám sát. Chíp điện tử được tích hợp hệ thống giám sát và kiểm soát với vai trò bộ điều khiển trung tâm, rồi kết hợp với các khối GSM-GSPS nhằm thu thập và xử lý thông tin từ hàng hóa cần được giám sát. Tất cả những thông tin được chíp gửi về trung tâm điều hành. Ngoài dữ liệu được cập nhật định kỳ thì công chức Hải Quan có thể kiểm tra đột xuất tình trạng thái của hàng hóa, đối tượng giám sát. Cách giám sát này vừa quản lý được hàng hóa và giám sát lộ trình của phương tiện vận tải vận chuyển hàng hóa. Bảo vệ hàng hóa trên đường vận chuyển. Cách giám sát này được sử dụng để giám sát các phương tiện vận tải và hàng hóa ở những nơi xa như vùng rừng núi và trên biển. Hiệu quả của giám sát bằng cách gắn chíp và sử dụng hệ thống định vị toàn cầu GPS là rất cao. Nhưng để đạt được kết quả giám sát đó thì đòi hỏi thiết bị đồng bộ, cơ sở hạ tầng phải tốt, và quan trọng nhất là trình độ cán bộ, công chức hải quan phải cao thì mới có thể điều khiển và kiểm soát được toàn bộ hệ thống này.

1.2.3. Thanh tra, kiểm tra hoạt động giám sát hải quan hàng nhập khẩu

Đây là một trong những nội dung quan trọng trong hoạt dông nghiệp vụ giám sát hải quan. Trong quá trình hoạt động nghiệp vụ giám sát hải quan hàng nhập khẩu, cơ quan hải quan thực hiện công tác kiểm tra theo quy định của Nhà nước, cụ thể là theo Luật hải quan và các văn bản quy phạm pháp luật khác về giám sát hải quan. Theo quy định thì cơ quan hải quan thực hiện kiểm tra trong giám sát hải qua như sau: Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

Đối với hàng hóa chuyên chở bằng container: Kiểm tra, đối chiếu về số hiệu container, số lượng container từ danh sách container do người khai hải quan hoặc người vận chuyển cung cấp/xuất trình với thông tin trên hệ thống do cơ quan Hải quan cung cấp: Các thông tin này trên hệ thống, trên Danh sách container và thực tế hàng hóa đưa ra cảng phải phù hợp với nhau;.

Đối với hàng lỏng, hàng rời, hàng lẻ: Kiểm tra thông tin về số lượng kiện, trọng lượng hàng, lượng hàng từ thông tin trên danh sách hàng hóa do người khai hải quan hoặc người vận chuyển cung cấp/xuất trình với thông tin trên hệ thống do cơ quan Hải quan cung cấp: Các thông tin này trên hệ thống, trên Danh sách hàng hóa và thực tế hàng hóa đưa ra cảng phải phù hợp với nhau;

Kiểm tra, đối chiếu số vận tải đơn trên danh sách container hoặc danh sách hàng hóa hoặc danh sách hàng hóa kèm Thông báo phê duyệt khai báo vận chuyển (nếu có) với số vận tải đơn trên Phiếu giao container/Phiếu giao hàng do doanh nghiệp kinh doanh cảng phát hành cho người khai hải quan.

Nếu kết quả kiểm tra phù hợp: Cho phép đưa hàng ra khỏi khu vực giám sát hải quan; Sau khi hàng hóa đưa ra khu vực giám sát hải quan (thời Điểm “get out – đưa ra”), phản hồi thông tin lên hệ thống để hệ thống tự động xác nhận hàng qua khu vực giám sát hải quan.

Nếu kết quả kiểm tra không phù hợp: Thông báo ngay cho Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng liên quan để: Công chức hải quan thực hiện hủy xác nhận trên Hệ thống (trong trường hợp đã xác nhận); Phối hợp xử lý theo quy định.

Bên cạnh công tác kiểm tra đối tượng giám sát hải quan hàng nhập khẩu, cơ quan hải quan còn tiến hành các hoạt động thanh tra, kiểm tra nội bộ để chấn chỉnh cán bộ, công chức hải quan trong thực hiện nghiệp vụ giám sát hải quan, trên cơ sở đó nâng cao hiệu quả, hiệu lực công tác giám sát hải quan hàng nhập khẩu.

1.3. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN GIÁM SÁT HẢI QUAN HÀNG HÓA NHẬP KHẨU Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

1.3.1. Nhóm nhân tố khách quan

1.3.1.1. Hệ thống pháp luật và cơ chế chính sách của Nhà nước về hoạt động giám sát hải quan

Hệ thống pháp luật có ý nghĩa quan trọng đến giám sát hải quan. Giám sát hải quan chỉ thực hiện một cách có hiệu quả khi có một hệ thống pháp luật hoàn chỉnh từ Luật, Nghị định, Thông tư và các văn bản pháp luật có liên quan đến công tác giám sát hải quan. Theo đó hệ thống pháp luật phải bao quát được đầy đủ các yếu tố: mục đích, yêu cầu của giám sát hải quan; đối tượng, phạm vi điều chỉnh, quyền, trách nhiệm của cơ quan hải quan, của đối tượng chị sự giám sát hải quan và các tổ chức, cá nhân liên quan; quy trình, thủ tục giám sát hải quan; xử lý vi phạm và trình tự giải quyết khiếu nại, tố cáo trong giám sát hải quan. Nếu hệ thông pháp luật, chính sách rõ ràng, thống nhất, minh bạch sẽ tạo điều kiện tốt cho cơ quan hải quan thực hiện chức năng, nhiệm vụ giám sát, đồng thời tạo điều kiện cho doanh nghiệp trong hoạt động xuất nhập khẩu. Hệ thống chính sách quan hệ kinh tế đối ngoại là một nhân tố tác động không nhỏ đến công tác giám sát hải quan.

Cơ chế quản lý kinh tế của Nhà nước ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động hải quan, trong đó có nghiệp vụ gám sát hải quan. Do vậy, Nhà nước tạo môi trường pháp lý thuận lợi, bình đẳng cho các doanh nghiệp cạnh tranh và hợp tác để phát triển. Đây là những điều kiện cần thiết, quan trọng để công tác giám sát hải quan thực hiện có hiệu quả.

1.3.1.2. Hội nhập quốc tế và thực hiện các cam kết về hải quan

Quy định của các tổ chức quốc tế trong lĩnh vực hải quan.

Nước ta đã gia nhập vào nhiều tổ chức quốc tế: APEC, WTO, Tổ chức Hải quan thế giới (WCO)…ký kết và tham gia nhiều hiệp định thương mại song phương và đa phương: Hiệp định GATT, Công ước KYOTO về hài hòa và đơn giản hóa thủ tục hải quan…

Tinh thần chung của các hiệp định và công ước quốc tế là chính phủ các quốc gia phải tạo thuận lợi tối đa cho hoạt động thương mại quốc tế. Thủ tục hải quan phải minh bạch, đơn giản, thông quan nhanh bằng phương thức điện tử; giảm tối đa chứng từ phải nộp/xuất trình trong thông quan; thực hiện cơ chế khai báo trước; hạn chế kiểm tra thực tế hàng hóa, đặc biệt là kiểm tra bằng phương pháp thủ công làm ảnh hưởng đến tính nguyên vẹn của hàng hóa; quản lý rủi ro được áp dụng trong tất cả các khâu nghiệp vụ hải quan. Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

Hơn thế nữa, xu thế hội nhập ngày càng cao đòi hỏi phải có một cơ chế chính sách tương đồng với quốc tế, cách thức quản lý phải phù hợp với các chuẩn mực quản lý quốc tế nhằm tạo điều kiện cho các nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam và các nhà đầu tư trong nước ra nước ngoài.

Cam kết của Việt Nam trong lĩnh vực hải quan:

Trong bối cảnh hải quan Việt Nam đang từng bước cải cách, phát triển và hiện đại hóa một cách toàn diện, chuyển từ phương pháp quản lý thủ công sang phương pháp quản lý hải quan hiện đại, trên cơ sở ứng dụng công nghệ thông tin, phương pháp quản lý rủi ro, áp dụng chuẩn mực WTO và khu vực. Vì vậy, đòi hỏi hải quan Việt Nam phải cải cách một cách toàn diện, sâu sắc, triệt để về cơ chế và công nghệ quản lý; đòi hỏi hệ thống pháp luật về giám sát hải quan hàng nhập khẩu phải được đồng bộ hóa, minh bạch hóa; đòi hỏi đội ngũ cán bộ hải quan phải được đào tạo, rèn luyện để có tư cách đạo đức tốt, có tư duy mới, phong cách làm việc khoa học. Chính vì vậy, nhiệm vụ xây dựng hệ thống pháp luật về giám sát hải quan, kiện toàn tổ chức, củng cố đội ngũ cán bộ giám sát phải được đặt lên hàng đầu.

Hội nhập kinh tế quốc tế và thực hiện các cam kết quốc tế về hải quan tạo ra những thách thức cho hoạt động giám sát hải quan hàng nhập khẩu do khối lượng công việc tăng đột biến đòi hỏi phải bổ sung nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Đồng thời để thực hiện các cam kết quốc tế thì phương pháp, nghiệp vụ giám sát cũng phải có những thay đổi phù hợp, cùng với đó các hành vi, thủ đoạn gian lận thương mại mới sẽ xuất hiện đòi hỏi lực lượng giám sát hải quan hàng nhập khẩu phải có những giải pháp thích ứng trong hoạt động của mình.

1.3.2. Nhóm nhân tố chủ quan Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

1.3.2.1. Tổ chức bộ máy và nguồn nhân lực cho giám sát hải quan

Tổ chức bộ máy cho giám sát hải quan gồm hệ thống bộ máy từ Trung ương (TCHQ) đến địa phương (Cục Hải quan tỉnh, thành phố, Chi cục Hải quan). Tùy theo nguồn lực hiện có, khối lượng công việc, quy mô địa bàn quản lý để bố trí số lượng công chức giám sát hải quan ở từng cấp cho hợp lý, ưu tiên cấp trực tiếp giám sát hải quan tại địa bàn.

Nếu bộ máy thống nhất, đồng bộ, xác định rõ chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của mỗi cấp thì hoạt động giám sát hải quan sẽ thông suốt và mang lại hiệu quả như mong muốn, đáp ứng yêu cầu quản lý đề ra.

Ngược lại, nếu tổ chức bộ máy không đồng bộ và không thống nhất về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mỗi cấp thì hoạt động chồng chéo, gây ách tắc và mang lại hiệu quả thấp, không đáp ứng được yêu cầu quản lý đề ra.

Công chức là bộ phận quan trọng trong nền hành chính của một quốc gia. Nguồn nhân lực của một tổ chức, một cơ quan quản lý là hệ thống công chức bao gồm số lượng, chất lượng, tiềm năng hiện có và tiềm tàng của đội ngũ công chức, phù hợp và đáp ứng yêu cầu của chiến lược phát triển tổ chức trong một thời kỳ nhất định.

Chất lượng nguồn nhân lực có ảnh hưởng quyết Định đến hiệu quả hoạt động giám sát hải quan hàng nhập khẩu. Nếu chất lượng nguồn nhân lực cao, sử dụng tốt các phương tiện giám sát, phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi sai phạm sẽ nâng cao hiệu quả giám sát hải quan, tăng cường hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý. Ngược lại, nếu chất lượng nguồn nhân lực thấp không đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ sẽ dẫn đến công việc bị tồn đọng, hiệu quả hoạt động giám sát thấp, không đáp ứng yêu cầu quản lý, thậm chí còn phát sinh tiêu cực. Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

Có thể nói, giám sát hải quan hàng nhập khẩu cũng như bất kỳ một hoạt động nào khác, nhân tố con người luôn là nhân tố hàng đầu và then chốt ảnh hưởng đến hiệu quả của hoạt động đó. Đây chính là nhân tố thực hiện các chính sách, chủ trương của Nhà nước, tác động đến ý thức của đối tượng được quản lý. Trong việc giám sát hải quan hàng nhập khẩu, đội ngũ cán bộ tại tất cả các quy trình nghiệp vụ đóng vai trò rất quan trọng.

1.3.2.2.Trang thiết bị, công nghệ nghệ đảm bảo cho giám sát hải quan

Để đáp ứng yêu cầu công việc, lực lượng giám sát hải quan cần được trang bị các thiết bị phục vụ công việc như máy soi chiếu, camera giám sát; phương tiện đi lại như xe máy, ô tô phục vụ công tác giám sát…đồng thời công chức giám sát được quyền truy cập các chương trình quản lý nghiệp vụ trong cơ sở dữ liệu của ngành hải quan để phục vụ công tác thu thập thông tin đối tượng giám sát.

Nếu được đáp ứng đầy đủ trang thiết bị, phương tiện sẽ giúp cho hoạt động giám sát hàng nhập khẩu chủ động, kịp thời, tạo điều kiện cho cán bộ, công chức yêu tâm công tác và kết quả giám sát có hiệu quả cao hơn. Ngược lại, nếu không đáp ứng được thì hoạt động giám sát luôn bị động, không phát huy được vai trò của mình.

Việc ứng dụng những thành tựu của khoa học công nghệ vào công tác quản lý vừa là đòi hỏi khách quan vừa mang lại hiệu quả rất lớn cho công tác quản lý. Việc áp dụng một hệ thống quản lý, giám sát hải quan được tin học hoá sẽ giúp ngành Hải quan giảm bớt gánh nặng công việc, giảm chi phí quản lý một cách đáng kể. Việc giám sát hải quan hàng nhập khẩu dựa trên những tiến bộ của khoa học kỹ thuật sẽ giúp rút ngắn thời gian tại các khâu, trên cơ sở đó giảm chi phí cho doanh nghiệp, cũng như nâng cao hiệu quả công tác giám sát hải quan hàng nhập khẩu.

1.3.2.3. Sự phối hợp hoạt động trong và ngoài ngành

Trong giám sát hải quan, hoạt động phối hợp giữa lực lượng giám sát hải quan với các đơn vị trong ngành như kiểm soát chống buôn lậu, thanh tra, quản lý thuế…đóng vai trò quan trọng. Vì là các đơn vị nghiệp vụ thường xuyên theo dõi trực tiếp hoạt động xuất nhập khẩu nêu có nhiều thông tin về người khai hải quan. Nguồn thông tin từ các đơn vị nghiệp vụ cung cấp cho lực lượng giám sát rất quan trọng trong việc đánh giá, phân loại và lựa chọn áp dụng phương thức giám sát, biện pháp giám sát đạt hiệu quả cao. Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

Nếu sự phối hợp giữa lực lượng giám sát và các đơn vị nghiệp vụ trong ngành hải quan được thực hiện chăt chẽ và kịp thời sẽ giúp cho lực lượng giám sát có cơ sở trong việc phân loại và lựa chọn phương thức giám sát, phát hiện và ngăn chặn, xử lý các hành vi vi phạm.

Ngược lại, nếu sự phối hợp giữa lực lượng giám sát và các đơn vị nghiệp vụ trong ngành hải quan và các cơ quan hữu quan đóng trên địa bàn không tốt thì hiệu quả của hoạt động giám sát hàng nhập khẩu sẽ bị ảnh hưởng đáng kể và không đáp ứng được yêu cầu quản lý hải quan.

Giám sát hải quan hàng nhập khẩu thì doanh nghiệp nhập khẩu là đối tượng quản lý. Bên cạnh những yếu tố khác, các yếu tố về trình độ nhận thức, những tiêu chuẩn đạo đức hay thái độ về việc tuân thủ pháp luật cũng có ảnh hưởng rất lớn. Khi doanh nghiệp có ý thức tốt, họ sẽ tự giác trong kê khai và hành vi gian lận sẽ ít xảy ra. Và khi đó, việc giám sát hải quan hàng nhập khẩu sẽ gặp nhiều thuận lợi và đạt kết quả tốt hơn, giảm thiểu chi phí quản lý.

Trong giám sát hải quan, việc phối hợp với các cơ quan, tổ chức, cá nhân ngoài ngành như Bộ đội Biên phòng, Công an, cơ quan kiểm dịch…được thực hiện thường xuyên theo yêu cầu nhiệm vụ đặt ra. Nếu sự phối hợp giữa lực lượng giám sát hải quan hàng nhập khẩu với các tổ chức, cá nhân ngoài ngành được thực hiện thường xuyên, kịp thời sẽ giúp cho lực lượng giám sát có cơ sở củng cố việc phân loại và lựa chọn phương thức giám sát hợp lý. Ngược lại, nếu sự phối hợp không tốt sẽ khiến cho công tác giám sát hải quan hiệu quả thấp.

1.3.2.4. Nhận thức của các bên liên quan đến giám sát hải quan hàng nhập khẩu

Nhận thức của cán bộ công chức trong ngành hải quan 34

Cán bộ công chức hải quan là chủ thể của hoạt động giám sát hải quan hàng nhập khẩu. Chính vì vậy, về nhận thức, trình độ, năng lực của cán bộ công chức hải quan trong toàn hệ thống có ý nghĩa quyết định đến hiệu quả công tác. Điều đó đòi hỏi cần sự quan tâm đúng mức về đầu tư mọi mặt cho hệ thống, cho con người, đây là nhân tố quyết định thành công của hoạt động giám sát hải quan hàng nhập khẩu.

Trình độ và ý thức chấp hành pháp luật của đối tượng giám sát

Ở nước ta, thời gian qua số lượng doanh nghiệp tham gia hoạt động xuất nhập khẩu ngày càng tăng, quy mô hoạt động gia tăng, cùng với nó là tính phức tạp trong hoạt động xuất nhập khẩu cũng tăng. Cùng với số đông doanh nghiệp chấp hành pháp luật tốt, còn có một bộ phận không nhỏ doanh nghiệp chưa chấp hành tốt chính sách pháp luật nói chung và pháp luật hải quan nói riêng. Thực tế cho thấy, ý thức chấp hành pháp luật của các doanh nghiệp tốt thì hoạt động giám sát hải quan hàng nhập khẩu đạt hiệu quả cao, và ngược lại nếu ý thức chấp hành pháp luật của doanh nghiệp hạn chế sẽ gây khó khăn cho công tác giám sát hàng nhập khẩu của cơ quan hải quan.

1.4. KINH NGHIỆM GIÁM SÁT HẢI QUAN HÀNG HÓA NHẬP KHẨU Ở MỘT SỐ ĐỊA PHƯƠNG Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

1.4.1. Kinh nghiệm giám sát hải quan hàng nhập khẩu ở một số địa phương

1.4.1.1. Kinh nghiệm của Chi cục Hải quan cảng Cái Lân

Thời gian qua, Chi cục Hải quan cảng Cái Lân đã tập trung hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho các doanh nghiệp trong quá trình làm thủ tục đối với hàng hoá XNK qua địa bàn, Chi cục đã thu hút thêm nhiều DN về thực hiện các thủ tục hải quan tại địa bàn. Hàng năm Chi cục Hải quan cảng Cái Lân đã làm thủ tục cho hàng ngàn tờ khai với tổng kim ngạch đạt trên 2 tỉ USD, với tốc độ tăng gần 20%/năm trong giai đoạn từ năm 2010 đến nay; thu nộp ngân sách hàng ngàn tỷ đồng.

Đạt được những kết quả trên là do Chi cục đã thực hiện đồng bộ các giải pháp, trong đó có việc nâng cao chất lượng hoạt động giám sát hải quan hàng nhập khẩu. Cụ thê là tăng cường bố trí nhân sự cho công tác giám sát hải quan như thường bố trí đầy đủ nhân sự trực tiếp theo dõi, làm thủ tục hải quan cho hàng hóa xuất nhập khẩu.

Chi cục đã tập trung đầu tư xây dựng cơ sở vật chất và trang thiết bị, kỷ thuật hiện đại trong công tác giám sát hải quan nói riêng và trong các hoạt động nghiệp vụ của Chi cục nói chung. Triển khai hiệu quả chương trình cải cách và ứng dụng công nghệ thông tin, hiện đại hóa hải quan đáp ứng yêu cầu hội nhập.

Bên cạnh đó, Chi cục đã tăng cường công tác phối hợp với các cấp, ngành chức năng trong hoạt động giám sát hải quan nói chung và giám sát hải quan hàng nhập khẩu nói riêng, đặc biệt là phối hợp giữa các khâu nghiệp vụ trong hoạt động của Chi cục. Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

1.4.1.2. Kinh nghiệm của Cục Hải quan Thành phố Hồ Chi Minh

Cục Hải quan Thành phố Hồ Chí Minh là đơn vị có số thu ngân sách lớn nhất trong ngành Hải Quan. Trong những năm qua, Cục đã có nhiều biện pháp nhằm nang cao chất lượng hoạt động giám sát hải quan hàng nhập khẩu. Cụ thể Lãnh đạo Cục Hải quan TP.HCM yêu cầu các đơn vị phải lựa chọn CBCC có kinh nghiệm, giỏi nghiệp vụ, ứng dụng công nghệ thông tin để thực hiện nghiệp vụ giám sát hải quan.

Thực hiện chỉ đạo của Tổng cục Hải quan về việc triển khai Đề án quản lý, giám sát hàng hóa tại cảng biển đảm bảo đúng lộ trình, đúng thời gian, Cục Hải quan TP.HCM đã có những chính sách thỏa đáng đối với những CBCC thực hiện hiệu quả Đề án này. Cục Hải quan TP.HCM đã thành lập tổ giải quyết, khắc phục các tồn tại, cũng như hoàn tất việc chốt số liệu trong thời gian triển khai thí điểm tại cảng Cát Lái. Song song đó, đơn vị đã thành lập Tổ công tác làm việc với các doanh nghiệp để rà soát đánh giá thực trạng CNTT của các DN, cũng như tập huấn cho CBCC hải quan, DN kinh doanh kho, bãi, cảng…

Với hệ thống cảng biển trên địa bàn lớn, có tới 58 doanh nghiệp kinh doanh cảng, kho, bãi, 65 kho, bãi, địa điểm tại địa bàn TP.HCM, việc triển khai Đề án được thực hiện theo lộ trình từng bước, đảm bảo hiệu quả, không gây ảnh hưởng đến hoạt động XNK của doanh nghiệp. Đến nay các DN đều cam kết với lãnh đạo Tổng cục Hải quan là đồng thuận, sẵn sàng cùng cơ quan Hải quan thực hiện Đề án. Cục Hải quan TP.HCM đang tiếp tục khảo sát để hoàn tất việc đánh giá mức độ sẵn sàng triển khai của các DN kinh doanh kho, bãi, cảng trên địa bàn để xây dựng kế hoạch triển khai chi tiết theo từng cảng, kho, bãi trên địa bàn. Bên cạnh đó, Cục đã tăng cường phổ biến mục tiêu, kế hoạch triển khai Đề án cho tất cả các đối tượng có liên quan như DNXNK, DN kinh doanh cảng, kho, bãi. Cục Hải quan TP.HCM thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn cho doanh nghiệp kinh doanh cảng, kho, bãi và CBCC hải quan thừa hành về quy trình nghiệp vụ giám sát hải quan hàng nhập khẩu.

Hiện nay, Cục Hải quan TP.HCM đang rà soát, căn cứ vào kết quả khảo sát tại các DN để triển khai tại các cảng biển trước, sau đó đến các kho, bãi. Các DN cảng, kho, bãi có tần suất giao dịch lớn, mức độ sẵn sàng cao về hệ thống CNTT được lựa chọn để triển khai trước, sau đó triển khai các DN còn lại theo lộ trình.

Đặc biệt là Cục đã tăng cường áp dụng CNTN trong hoạt động giám sát. Thông qua hệ thống CNTT tập trung, cơ quan Hải quan sẽ trao đổi, cập nhật thông tin với DN giúp theo dõi chặt chẽ, kịp thời quá trình di chuyển, biến động và tình trạng của hàng hóa từ khi vào đến khi ra khỏi cảng và vận chuyển giữa các địa điểm chịu sự giám sát hải quan, qua đó giúp thông quan nhanh hơn, tiết kiệm chi phí cho DN… Đồng thời, giúp cơ quan Hải quan và các cơ quan quản lý khác quản lý nhà nước tốt hơn, có thông tin sớm hơn, xử lý thông tin nhanh, thông quan nhanh hơn…

1.4.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 1 Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

Qua nghiên cứu kinh nghiệm của một số đơn vị, có thể rút ra bài học kinh nghiệm cho Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phong khư vực 1 như sau:

Một là, tập trung nhân lực cho công tác giám sát hải quan, đặc biệt là nhân lực có trình độ chuyên môn cao, sâu về công tác giám sát hải quan.

Hai là, tăng cường cơ sở vật chất và trang thiết bị kỹ thuật hiện đại cho công tác giám sát hải quan.

Ba là, tăng cường áp dụng công nghệ thông tin trong hoạt động gián sát hải quan hàng nhập khẩu, khai tác tối ưu vai trò của công nghệ thông tin trong các hoạt động nghiệp vụ.

Bốn là, tăng cường phối hợp với các doanh nghiệp trong công tác giám sát hải quan hàng nhập khẩu.

Kết luận chương 1

Chương 1 luận văn đã nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản về giám sát hải quan hàng nhập khẩu, thống nhất về khái niệm giám sát hải quan hàng nhập khẩu; đặc điểm và vai trò của giám sát hải quan hàng nhập khẩu. Trong chương này luận văn cũng đã đưa ra nội dung và các nhân tố ảnh hưởng đến giám sát hải quan hàng nhập khẩu. Đây là những cơ sở quan trọng để phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động giám sát hải quan hàng nhập khẩu ở Chương 2 và đưa ra những giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát hải quan hàng nhập khẩu tại Chi cục Hải quan Cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực 1 – Cục Hải quan Hải Phòng. Luận văn: Giám sát hải quan với hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục.

XEM THÊM NỘI DUNG TIẾP THEO TẠI ĐÂY:

===>>> Luận văn: Thực trạng giám sát hải quan hàng nhập khẩu tại chi cục

Dịch Vụ Viết Luận Văn 24/7 Chuyên cung cấp dịch vụ làm luận văn thạc sĩ, báo cáo tốt nghiệp, khóa luận tốt nghiệp, chuyên đề tốt nghiệp và Làm Tiểu Luận Môn luôn luôn uy tín hàng đầu. Dịch Vụ Viết Luận Văn 24/7 luôn đặt lợi ích của các bạn học viên là ưu tiên hàng đầu. Rất mong được hỗ trợ các bạn học viên khi làm bài tốt nghiệp. Hãy liên hệ ngay Dịch Vụ Viết Luận Văn qua Website: https://hotrovietluanvan.com/ – Hoặc Gmail: hotrovietluanvan24@gmail.com

Post Views: 94