Luận văn: Cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu

Mục lục

Đánh giá post

Chia sẻ chuyên mục Đề Tài Luận Văn: Cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu hay nhất năm 2023 cho các bạn học viên ngành đang làm khóa luận tham khảo nhé. Với những bạn chuẩn bị làm bài khóa luận tốt nghiệp thì rất khó để có thể tìm hiểu được một đề tài hay, đặc biệt là các bạn học viên đang chuẩn bị bước vào thời gian lựa chọn đề tài làm khóa luận thì với đề tài Luận Văn: Hoàn thiện cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu tại chi cục hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng KV3 dưới đây chắc chắn sẽ giúp cho các bạn học viên có cái nhìn tổng quan hơn về đề tài sắp đến.

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Nền kinh tế thị trường đặt ra cho các nhà kinh doanh và đầu tư phải nắm bắt và xử lý thông tin chính xác, kịp thời nhằm đưa ra các quyết định tối ưu có lợi nhất cho mình. Trong nền kinh tế toàn cầu hoá và sự phát triển thương mại quốc tế hiện nay, một trong những kênh thông tin luôn thu hút sự quan tâm của các doanh nghiệp là các qui định về hệ thống thuế quan.

Theo quản lý hải quan hiện đại, trị giá hải quan là phần số liệu về trị giá được đưa ra hoặc đưa vào lãnh thổ hải quan, do cơ quan hải quan quản lý và sử dụng phục vụ cho các mục tiêu quản lý nhà nước về Hải quan, trong đó mục tiêu dùng để tính thuế đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu là chủ yếu và gọi là trị giá tính thuế. Trị giá tính thuế là yếu tố quan trọng (cùng với số lượng hàng hoá và mức thuế suất đối với mỗi loại hàng hoá đó) cấu thành nên thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu. Bởi vậy xác định trị giá hải quan là một công tác quan trọng trong hệ thống thuế quan hiện đại đảm bảo cho qui trình thủ tục hải quan nói chung và kiểm tra tính thuế nói riêng được thuận lợi và chính xác.

Xác định trị giá tính thuế theo Bảng giá tối thiểu không còn phù hợp với thực tiễn khi Việt Nam hội nhập với khu vực và quốc tế. Với sức ép hội nhập và toàn cầu hoá nền kinh tế bắt buộc chúng ta phải thay đổi, phải có một cơ chế xác định trị giá phù hợp hơn, thuận tiện, khách quan và minh bạch hơn. Luận văn: Cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu.

Từ năm 2002 về sau, qua một thời gian Việt Nam tham gia vào các tổ chức khu vực, liên khu vực như ASEAN, ASEM, AFTA,… để chuẩn bị các điều kiện tạo tiền đề cho Việt Nam gia nhập vào Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), về phương diện thuế quan, Việt Nam phải có nghĩa vụ thực hiện xác định trị giá tính thuế theo các nguyên tắc của Hiệp định thực hiện điều 7 Hiệp định chung về thuế quan và thương mại (gọi tắt là Hiệp định trị giá GATT/WTO hay GATT), vì vậy Chính phủ đã ban hành Nghị định 60/2002/NĐ-CP ngày 06/06/2002 áp dụng cơ chế xác định giá tính thuế theo nguyên tắc của Hiệp định trị giá GATT/WTO và được hướng dẫn bằng Thông tư 118/2003/TT-BTC ngày 8/12/2003 của Bộ Tài chính. Tuy nhiên, mãi đến đầu năm 2004, các văn bản này mới chính thức được áp dụng để xác định giá tính thuế đối với hàng hoá nhập khẩu đối với các quốc gia có tham gia ký kết trao đổi thương mại song phương với Việt Nam. Đến cuối năm 2004 đã áp dụng xác định trị giá tính thuế hàng nhập khẩu cho 56 quốc gia và đến thời điểm hiện nay đã áp dụng đối với hầu hết các nước trên thế giới.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay, yêu cầu đơn giản và hài hòa hóa thủ tục hải quan theo Công ước Kyoto và để có được những cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hóa nhập khẩu khoa học, phù hợp với quốc tế và điều kiện thực tiễn Việt Nam hiện nay, đòi hỏi phải nhận thức đúng đắn về cơ sở lý luận và thực tiễn, từ đó đề ra những giải pháp thiết thực nâng cao hiệu quả công tác xác định giá tính thuế hàng hóa nhập khẩu ở Việt Nam, tiến tới đạt được mục tiêu cải thiện môi trường kinh doanh xuất nhập khẩu và thu hút đầu tư, đảm bảo nguồn thu, chống thất thu cho NSNN là vấn đề hết sức bức xúc và thiết thực hiện nay.

Xuất phát từ lý do trên, tác giả chọn đề tài “Hoàn thiện cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu tại Chi cục Hải quan Cửa khẩu Cảng Hải Phòng KV3” làm luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý kinh tế, hy vọng góp phần tháo gỡ những vấn đề cấp thiết trên đây.

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM ĐẾN DỊCH VỤ

===>>> Viết Thuê Luận Văn Thạc Sĩ Ngành Quản Trị Kinh Doanh

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Ngay từ đầu những năm 2000, để chuẩn bị những tiền đề cho Việt Nam gia nhập kinh tế quốc tế, đặc biệt là tổ chức Thương mại quốc tế WTO, Chính phủ đã có Chỉ thị về từng bước áp dụng các phương pháp của Hiệp định trị giá GATT/ WTO để xác định trị giá tính thuế đối với hàng hoá nhập khẩu. Trên tinh thần đó, ngành Hải quan đã tổ chức nhiều hội thảo, cử nhiều đoàn cán bộ cao cấp đi tham quan, học hỏi kinh nghiệm ở nhiều nước trên thế giới và khu vực, đồng thời biên soạn nhiều tài liệu nghiên cứu với sự tham gia của nhiều nhà khoa học và các nhà hoạch định và điều hành chính sách, cụ thế như:

Sách “Các phương pháp xác định trị giá hải quan theo GATT và kiểm toán hải quan” của tác giả Phạm ngọc Hữu biên soạn và hiệu đính- NXB Tài chính Hà nội – 1996.
Đề tài nghiên cứu khoa học cấp ngành mã số N08-2000 “Xác định lộ trình tiến tới thực hiện Hiệp định trị giá GATT/WTO và các giải pháp thực thi” do Cục Kiểm tra thu thuế xuất nhập khẩu thuộc Tổng cục Hải quan thực hiện năm 2000.
Sách “Cộng đồng doanh nghiệp – cơ quan Hải quan và Hiệp định trị giá GATT/WTO” do Tổng cục hải quan biên soạn tháng 5-2001 Luận văn: Cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu.
Giáo trình “Thuế và trị giá hải quan” do Trường Hải quan Việt Nam biên soạn năm 2021.
Sách “Sổ tay kiểm tra trị giá hải quan của Tổ chức Hải quan thế giới WCO” do Trường Hải quan Việt Nam thuộc Tổng cục Hải quan biên soạn tháng 4-2022.
Sổ tay Hiện đại hoá hải quan do Ngân hàng Thế giới xuất bản (bản dịch năm 2022).
Tài liệu “Cải các thủ tục xuất nhập khẩu hướng dẫn cho đối tượng thực thi” do Cab Doanh nghiệp vừa và nhỏ – Ngân hàng Thế giới xuất bản tháng 9/2023.

Hiệp định trị giá GATT/WTO (GATT) bản tiếng Anh và tiếng Việt gồm:

Các văn bản Luật Hải quan năm 2019; Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu; Luật Quản lý thuế; Luật Kế toán và các chuẩn mực kế toán hiện hành; Luật Ngân hàng, Luật Đầu tư,… nghiên cứu những điều qui định liên quan đến xác định trị giá tính thuế
Các Nghị định của Chính phủ qui định chi tiết thi hành các Luật nêu trên và các thông tư hướng dẫn của các Bộ, ngành hữu quan, đặt biệt là các qui định riêng trong lĩnh vực kiểm tra, xác định trị giá tính thuế.
Các văn bản của ngành Hải quan về qui trình nghiệp vụ, tổ chức hệ thống kiểm tra và xác định trị giá hải quan, về tờ khai trị giá, về thu thập, cập nhật khai thác thông tin dữ liệu giá tính thuế,… từ cơ quan Hải quan trung ương đến Cục Hải quan, Chi cục Hải quan địa phương.

(Phụ lục 8: Danh mục các văn bản Luật và các văn bản khác về xác định trị giá tính thuế hàng nhập khẩu tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng KV3).

Các công trình nghiên cứu trên hầu hết mới chỉ đề cập đến các khía cạnh về kỹ thuật cũng như giới thiệu các phương pháp mang tính chất chung nhất, chưa có công trình nào đi sâu đánh giá thực trạng việc xác định trị giá tính thuế hiện nay để từ đó đưa ra những giải pháp hữu hiệu nhằm hoàn thiện cơ chế xác định trị giá tính thuế hiện nay cho phù hợp với thực tiễn Việt Nam hiện nay và tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế.

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Luận văn: Cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu.

3.1. Mục đích

Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận, phân tích thực trạng quá trình kiểm tra, xác định trị giá tính thuế, đề xuất giải pháp hoàn thiện cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu phù hợp với thực tiễn đất nước và quốc tế.

3.2. Nhiệm vụ

Phân tích những đặc điểm, bất cập về cơ chế xác định trị giá tính thuế theo bảng giá tối thiểu trước thời điểm chính thức áp dụng hiệp định trị giá GATT/WTO (trước năm 2004).
Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về trị giá tính thuế theo các phương pháp của GATT/WTO và cơ chế xác định giá tính thuế hàng hóa nhập khẩu theo Luật pháp Việt Nam hiện nay.
Đánh giá đúng thực trạng cơ chế xác định giá tính thuế hàng hóa nhập khẩu hiện hành ở Việt Nam, chỉ ra những bất cập, hạn chế của công tác xác định giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu hiện hành.
Đề xuất giải pháp tiếp tục hoàn thiện cơ chế và nâng cao hiệu quả thực thi trong việc kiểm tra, xác định trị giá tính thuế hàng nhập khẩu theo xu hướng hội nhập quốc tế.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài: Cơ chế xác định trị giá tính thuế đối với hàng hoá nhập khẩu tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng KV3 hiện nay. Luận văn: Cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu.

4.2. Phạm vi nghiên cứu

Luận văn nghiên cứu trong phạm vi các vấn đề về cơ chế chính sách kiểm tra, xác định trị giá (các phương pháp xác định, phương thức khai báo, qui trình thủ tục kiểm tra, xác định trị giá); cơ chế phối hợp giữa cơ quan hải quan và các cơ quan hữu quan trong việc xác định, kiểm tra giá; những điều kiện, cơ sở để thực hiện cơ chế xác định trị giá; biện pháp thanh tra, kiểm tra trị giá, xử lý vi phạm và giải quyết tranh chấp về trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu từ 2004 đến nay.

5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu

Việc nghiên cứu đề tài dựa trên phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lê Nin, tư tưởng kinh tế Hồ Chí Minh, các quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về những vấn đề liên quan đến xác định trị giá tính thuế.

Trên cơ sở đó, tác giả sử dụng phương pháp nghiên cứu như: Tổng hợp, phân tích, so sánh, tích hợp số liệu kết hợp nghiên cứu lý luận với khảo sát thực tiễn; phương pháp xã hội học, điều tra, tiếp cận hệ thống.

6. Đóng góp mới của đề tài

Hệ thống hoá, phân tích, so sánh các cơ chế, chính sách liên quan đến xác định trị giá tính thuế hàng nhập khẩu. Phân tích những cơ chế do ngành Hải quan ban hành, chính sách do Chính phủ và các ngành hữu quan ban hành mà Ngành hải quan phải thực hiện, qua đó đánh giá những thuận lợi, khó khăn của từng loại cơ chế, chính sách đối với hoạt động xác định trị giá hàng hoá nhập khẩu hiện nay.
Đánh giá thực trạng hoạt động xác định giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu hiện nay trên cơ sở khảo sát, điều tra, thu thập, phân tích các dữ liệu giá tính thuế tại ngành Hải quan.
Phân tích những khó khăn, thuận lợi và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện qui trình xác định trị giá tính thuế hiện nay về cơ chế chính sách, về điều kiện trang thiết bị làm việc và con người thực hiện, về quan hệ phối hợp trong và ngoài ngành, về nhận thức và tình hình chấp pháp của người nhập khẩu, doanh nghiệp.

7. Kết cấu của luận văn Luận văn: Cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu.

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn được kết cấu thành 3 chương, 7 tiết.

Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH TRỊ GIÁ TÍNH THUẾ HÀNG HÓA NHẬP KHẨU

1.1. KHÁI QUÁT VÀ NỘI DUNG CHỦ YẾU CÁC CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH TRỊ GIÁ TÍNH THUẾ HÀNG HÓA NHẬP KHẨU

1.1.1. Khái quát về trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu

1.1.1.1. Khái niệm trị giá tính thuế hàng hóa nhập khẩu

Trị giá hải quan (Custom Value)

Theo quản lý hải quan hiện đại: “Trị giá hải quan đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu là phần số liệu về trị giá của hàng hoá được đưa ra hoặc đưa vào lãnh thổ hải quan do cơ quan hải quan quản lý và sử dụng phục vụ cho các mục tiêu quản lý Nhà nước về hải quan” [50, tr.92].

Theo điều 15 Hiệp định trị giá GATT/WTO: “Trị giá hải quan của hàng nhập khẩu là trị giá hàng hoá phục vụ cho đánh thuế theo trị giá hàng đối với hàng nhập khẩu” [36, tr.4]; [40, tr.156].

Trị giá tính thuế (Duty Value) Luận văn: Cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu.

Quan niệm giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu theo Hiệp định trị giá GATT/WTO: “Trị giá tính thuế là trị giá hải quan nhằm mục đích tính thuế. Xác định trị giá hải quan là xác định trị giá làm cơ sở tính thuế” [23, tr.300].

Khái niệm theo luật pháp Việt Nam: Điều 8 Luật thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu số 107/2021/QH13 ngày 06/4/2021 quy định “Trị giá tính thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu là trị giá hải quan theo quy định của Luật hải quan”. Điều 4 Luật Hải quan số 54/2019/QH13 ngày 23/6/2019 quy định “Trị giá hải quan là trị giá của hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu phục vụ cho mục đích tính thuế, thống kê hải quan” [8, tr.1].

Như vậy, từ các khái niệm trên, thừa nhận một quan điểm chung đó là: “Trị giá tính thuế đối với hàng hoá nhập khẩu là trị giá hải quan của hàng hoá nhập khẩu đó phục vụ mục đích tính thuế”. Trên thực tế, tuỳ theo từng phạm vi và mục đích nghiên cứu, có tài liệu, văn bản (hầu hết là tài liệu nước ngoài) sử dụng cụm từ “Trị giá hải quan”; có tài liệu, văn bản (chủ yếu các tài liệu trong nước) sử dụng cụm từ “trị giá tính thuế” nhưng phân tích dưới góc độ nhằm mục đích tính thuế thi 2 khái niệm này đồng nhất với nhau. Trong luận văn này, xin sử dụng chung một khái niệm là “trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu”

1.1.1.2. Đặc điểm và vai trò của trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu Luận văn: Cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu.

Đặc điểm của trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu

Đặc điểm chung: Nhằm mục đích tính thuế (thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng, thu chênh lệch giá)
Đặc điểm riêng: Với mỗi khái niệm kéo theo những đặc điểm khác nhau, chẳng hạn trị giá tính thuế theo khái niệm Việt Nam còn nhằm mục đích thống kê kim ngạch xuất nhập khẩu. Phương pháp xác định cũng khác nhau tuỳ theo chính sách xác định giá tính thuế từng giai đoạn.

Vai trò của trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu

Trị giá tính thuế phục vụ mục tiêu quản lý và xây dựng chính sách xuất nhập khẩu hàng hoá trong nền kinh tế. Trị giá tính thuế còn cho biết tổng trị giá hàng hoá đã được thực xuất khẩu hay nhập khẩu qua từng thời kỳ. Đây chính là số liệu quan trọng để xây dựng bảng cân đối kim ngạch XNK của nền kinh tế, từ đó giúp cơ quan quản lý có thể biết được trong kỳ đó, thời điểm đó, giai đoạn đó nền kinh tế có đạt được sự cân bằng về cán cân thương mại hay không, có hiện tượng nhập siêu hay xuất siêu không để có chính sách điều chỉnh (về hạn ngạch hoặc về thuế) và quản lý kịp thời.
Trị giá tính thuế là cơ sở để thực thi các chính sách quản lý hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu. Trong một số trường hợp, để bảo hộ nền sản xuất trong nước và điều chỉnh các chính sách đối ngoại song phương, các quốc gia thường sử dụng công cụ hạn ngạch (quota) như một hàng rào phi thuế quan. Trị giá tính thuế sẽ là cơ sở số liệu để cơ quan quản lý thương mại đánh giá hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu đạt hay vượt hạn ngạch qui định, từ đó có biện pháp điều chỉnh về chính sách thương mại hay chính sách thuế (thuế hạn ngạch).
Trị giá tính thuế tham gia thực hiện nhiệm vụ thống kê nền kinh tế
Trị giá tính thuế là cơ sở quan trọng cho việc tính toán, xác định thuế đánh vào hàng hoá xuất nhập khẩu. Đây là vai trò cơ bản của trị giá tính thuế. Với vai trò này trị giá tính thuế đồng nghĩa với trị giá hải quan.

1.1.1.3. Ý nghĩa của trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu

Trước hết, trị giá tính thuế góp phần hình thành đúng giá cả hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu. Với một cơ chế tính thuế nhất định, xác định đúng trị giá tính thuế sẽ góp phần bình ổn giá cả thị trường hàng hoá xuất nhập khẩu.
Trị giá tính thuế là yếu tố cơ bản cấu thành hệ thống thuế quan của một quốc gia, là căn cứ để xác định các loại thuế nhập khẩu, tiêu thụ đặc biệt, giá trị gia tăng, chênh lệch giá hàng nhập khẩu. Bởi vậy xét về mặt tài chính, trị giá tính thuế hàng nhập khẩu là cơ sở để tập trung nguồn thu cho ngân sách nhà nước. Ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, nhằm đẩy mạnh xuất khẩu, phát triển sản xuất trong nước đều có chính sách khuyến khích xuất khẩu, vì vậy thuế đối với hàng hoá xuất khẩu thường có mức thuế suất là 0%. Nguồn thu thuế quan chủ yếu từ hàng hoá nhập khẩu.
Xác định đúng về trị giá tính thuế sẽ góp phần chống thất thu cho ngân sách Nhà nước, bảo hộ sản xuất trong nước phát triển, tạo sự minh bạch, bình đẳng trong cạnh tranh của các doanh nghiệp trên thị trường, kích thích phát triển giao lưu thương mại quốc tế. Luận văn: Cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu.
Xác định đúng về trị giá còn góp phần xác định đúng về kim ngạch nhập khẩu, làm căn cứ số liệu để Chính phủ điều hành và quản lý hoạt động xuất nhập khẩu của mỗi quốc gia.

Chính vì những ý nghĩa trên, một số nhà nghiên cứu về trị giá hải quan đã nói một cách hình ảnh rằng: “Các phương pháp xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu là những khuôn mẫu hợp lý đúc nên những tấm bê tông tiêu chuẩn. Khi “trời yên bể lặng” nó là nhịp cầu nối cho các mối quan hệ thương mại giữa các nước, nhưng khi “gió bão, nó dựng thành hàng rào thuế quan nghiệt ngã hay những pháo đài kiên cố trong cuộc chiến tranh thương mại vắng tiếng súng nhưng không kém phần khốc liệt” [36, tr.17].

1.1.2. Nội dung chủ yếu các cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng nhập khẩu theo Hiệp định trị giá GATT/WTO (GATT)

1.1.2.1. Tổng quan quá trình hình thành các hệ thống xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu trên thế giới

Cùng với sự ra đời và phát triển của Nhà nước, thuế ra đời như là một công cụ tất yếu đảm bảo các nhu cầu chi tiêu của Nhà nước. Hơn thế nữa, thuế còn đảm đương những chức năng khác như điều tiết tiêu dùng, bảo hộ sản xuất,… Lịch sử loài người đã ghi nhận hai cách tính thuế cơ bản mà đến nay còn được áp dụng, đó là:

Đánh thuế cụ thể (hay thuế tuyệt đối) tức là đánh theo lượng hàng hoá mà không tính đến trị giá của hàng hoá như việc đánh thuế hiện nay của một số nước chậm phát triển (Lào, các nước Nam phi), như việc đánh thuế đối với xe ô tô đã qua sử dụng nhập khẩu vào Việt Nam hiện nay.

Thuế NK phải nộp = SL HHNK x Mức thuế tuyệt đối trên 1 đơn vị HHNK

Thuế Tòng giá tức là thuế đánh theo trị giá hàng hoá và một tỷ lệ phần trăm nhất định.

Thuế NK phải nộp = SL HHNK x GTT x TS (%) Luận văn: Cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu.

Một số quốc gia trên thế giới như Mỹ, Úc, Hàn quốc, Trung quốc, Nhật Bản, Việt Nam… áp dụng đồng thời cả hai hình thức trên để tính thuế nhập khẩu gọi là hình thức đánh thuế hỗn hợp (Combine Duty). Tuy nhiên, việc đánh thuế tuyệt đối chủ yếu áp dụng đối với một số mặt hàng cá biệt cần hạn chế nhập khẩu mà không thể kiểm soát được bởi chính sách phi thuế quan mà phải sử dụng chính sách thuế tuyệt đối để hạn chế hoặc việc kiểm soát về trị giá thực tế giao dịch rất khó khăn như việc đánh thuế xe ô tô đã qua sử dụng nhập khẩu vào Việt Nam.

Đến nay, người ta cũng chưa xác định được chính xác thời điểm mà thuế ra đời nhưng phần lớn các luận điểm cho rằng thuế quan ra đời trước công nguyên. Với bề dày lịch sử như vậy, nhưng thuế quan chỉ thực sự phát triển ở phạm vi quốc tế khi nhu cầu về giao lưu thương mại toàn cầu tăng lên với tốc độ lớn nhất là sau thế chiến thứ 2. Song cùng với sự hình thành và phát triển về thuế, trị giá hải quan cùng các yếu tố cơ bản khác như biểu thuế, xuất xứ hàng hoá đã trở thành hệ thống trong các nội dung thoả thuận về thuế quan và thương mại.

1.1.2.2. Các cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng nhập khẩu của các quốc gia trên thế giới hiện nay Luận văn: Cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu.

Quan niệm về cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng nhập khẩu

Từ quan niệm trị giá tính thuế và từ thực tế tính thuế hàng nhập khẩu của các nước qua các thời kỳ, có thể khái quát về mặt lý thuyết quan niệm cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng nhập khẩu như sau:

Đó là hệ thống các quy định pháp lý, kỹ thuật, phương pháp, biện pháp, các công cụ liên quan với nhau trong việc xác định đúng đắn, trung thực, khách quan trị giá hàng hóa làm cơ sở để tính thuế hàng hóa nhập khẩu.

Trong luận văn cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng nhập khẩu được hiểu theo quan niệm trên đây.

Thực tế trên thế giới hiện nay vẫn song song tồn tại 3 cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng nhập khẩu, đó là:

Thứ nhất, cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu theo Định nghĩa Brussells BDV (Brussells Definition of Value)

Về cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng nhập khẩu theo BDV

Định nghĩa Brussells đã chọn khái niệm về mặt lý thuyết để làm cơ sở xây dựng nguyên tắc xác định trị giá. Theo BDV thì trị giá hải quan đối với hàng hoá nhập khẩu là “giá thông thường”, tức là giá đó phù hợp với hàng hoá tại thời điểm nhập khẩu mà hải quan thực hiện việc thu thuế đối với việc mua, bán hàng hoá được thực hiện trong điều kiện cạnh tranh lành mạnh, hoàn hảo giữa người mua và người bán độc lập và bình đẳng với nhau, giá cả hàng hoá hoàn toàn không bị ảnh hưởng bởi các điều kiện, các mối quan hệ giữa người bán và người mua.

Về ưu, nhược điểm của cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng nhập khẩu theo BDV

Xuất phát từ nội dung trên, cơ chế các định giá tính thuế theo BDV có những ưu, nhược điểm sau:

Ưu điểm Luận văn: Cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu.

Ưu điểm lớn nhất của BDV là có được một định nghĩa chung về trị giá tính thuế đối với hàng nhập khẩu. Sự diễn đạt mạch lạc của văn bản Định nghĩa cho phép giải quyết được nhiều vấn đề. Hơn nữa ở đây luôn luôn tồn tại một trị giá tính thuế ngay cả khi không có giá nhập khẩu khai báo.
BDV đáp ứng được điều trăn trở về sự công minh mà điều này là một nguyên tắc cơ bản cho tất cả mọi dịch vụ công cộng. Bằng sự khách quan của mình BDV đã đặt tất cả các nhà nhập khẩu trên cùng một sự công bằng, tất cả những người phải nộp thuế đều bình đẳng trước các khoản thuế. Nó bảo hộ nhà nhập khẩu nghiêm chỉnh chống lại việc cạnh tranh hỗn độn và vì vậy tránh được những lắt léo trong buôn bán, có hại cho nền kinh tế của đất nước.
BDV không đòi hỏi việc tìm kiếm sâu sắc đối với những vụ việc cụ thể trong một giao dịch, nó chỉ cần biết đến giá cạnh tranh lành mạnh của các hàng hoá. Nếu cơ quan Hải quan cho rằng giá đã thanh toán không tương ứng với giá cạnh tranh lành mạnh thì cơ quan Hải quan có thể từ chối giá này. Vì vậy, cơ quan Hải quan luôn đứng trên thế mạnh.

Nhược điểm

BDV đưa ra một định nghĩa còn đơn giản và trao một quyền lực rất lớn tuỳ ý quyết định cho cơ quan Hải quan. Các điều chỉnh phụ thuộc vào việc đánh giá của công chức Hải quan. Kết quả là đã tạo ra một số đánh giá mang tính chủ quan, thiếu bình đẳng, chính xác,… và là nhân tố không chắc chắn, không thuận tiện cho giao lưu thương mại thế giới.
BDV thiếu tính đồng bộ trong việc áp dụng. Thiếu sót này rất nhạy cảm trong các trường hợp mà không thể chấp nhận được trị giá giao dịch, nhất là đối với các giao dịch giữa các hãng có mối quan hệ đặc biệt và giao dịch giữa các hãng này ngày càng tăng lên trong giai đoạn hiện nay.
BDV được đưa ra từ những năm 1950, thời kỳ mà đa số các giao dịch thương mại đều tôn trọng các điều kiện cạnh tranh lành mạnh. Ngày nay, người ta nhận thấy rằng ngày càng có nhiều các giao dịch giữa các hãng có liên quan, có mối quan hệ đặc biệt với nhau. Do vậy, quy định của BDV trở thành cá biệt, lỗi thời, không thể chấp nhận được trong thế giới hiện đại ngày nay. Luận văn: Cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu.
BDV không bao giờ đạt được sự nhất trí bền vững trên phạm vi thế giới. Các đối tác thương mại quan trọng như: Mỹ, Canada, New Zealand, Úc đã không tham gia vào áp dụng Định nghĩa này.
Sau cùng hệ thống này do đơn thuần mang tính lý thuyết nên có nguy cơ sẽ mất cả các mối liên hệ với các thực tế thương mại và ngày càng tăng thêm các nguy cơ bị cô lập.

Thứ hai, cơ chế xác định giá tính thuế hàng nhập khẩu theo Hiệp định trị giá GATT/WTO GATT (Agreement Customs Value)

GATT liên quan đến việc thực hiện Điều 7 của GATT được thông qua và có hiệu lực thực hiện từ ngày 01/01/1981. Mục đích và nguyên tắc cơ bản của GATT là xây dựng được các phương pháp xác định trị giá hải quan, thiết lập được một hệ thống xác định trị giá Hải quan tích cực, thống nhất, công minh và trung hoà đối với hàng hoá đồng thời tuân thủ điều kiện thực tế về quan hệ thương mại quốc tế nhằm loại bỏ việc xác định trị giá hải quan một cách tuỳ tiện hoặc giả tạo.

Về cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng nhập khẩu theo GATT

Nội dung chính của cơ chế xác định giá theo Hiệp định trị giá GATT/WTO là làm sao xác định trị giá hải quan đối với hàng hoá nhập khẩu một cách chính xác đối với bản thân hàng hoá đó nhằm ngăn chặn xu hướng xử lý hàng hoá nhập khẩu một cách không công bằng và bảo vệ nền công nghiệp trong nước nhưng đã biến trị giá hải quan thành hàng rào phi thuế quan trong quan hệ thương mại quốc tế.

Xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu theo GATT phải tuân thủ 03 nguyên tắc cơ bản sau đây:

Một là, trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu phải căn cứ vào trị giá thực của hàng hoá nhập khẩu, đó là trị giá dùng làm căn cứ tính thuế nhập khẩu. Trị giá này không được căn cứ vào giá trị của hàng hoá được sản xuất tại nước nhập khẩu hoặc trị giá hư cấu, áp đặt. Luận văn: Cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu.

Hai là, trị giá này phải là giá cả được pháp luật của nước nhập khẩu xác định tại một thời điểm nhất định đối với hàng hoá đó hoặc hàng hoá giống hệt hoặc hàng hoá tương tự bán trong quá trình kinh doanh bình thường với các điều kiện cạnh tranh không hạn chế.

Ba là, nếu trị giá không xác định được theo nguyên tắc trên thì trị giá tính thuế sẽ được tính trên cơ sở trị giá tương đương gần nhất với trị giá mặt hàng mà người ta có thể xác định được.

Theo GATT, trị giá thực được hiểu là trị giá ghi trong hoá đơn thương mại (Commercial invoice) cộng thêm các khoản chi phí hợp lý chưa được tính vào trị giá, những khoản chi phí này là các bộ phận cấu thành của trị giá thực.

GATT đưa ra 06 phương pháp khác nhau theo thứ tự cho việc xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu và qui định trị giá tính thuế của hàng hoá nhập khẩu phải được xác định ở mức độ nhiều nhất có thể dựa trên trị giá giao dịch tức là giá đã hay sẽ phải thanh toán cộng thêm một số điều chỉnh. Khi không thể sử dụng được trị giá giao dịch do không có trị giá giao dịch hoặc mức giá giao dịch đã bị ảnh hưởng bởi một số điều kiện hay hạn chế nhất định, khi đó GATT cung cấp thêm 5 phương pháp khác áp dụng theo một trật tự nhất định. Như vậy tổng thể có 6 phương pháp đó là: [23, tr.305-306].

Phương pháp trị giá giao dịch của hàng hoá nhập khẩu (The Transaction Value).
Phương pháp trị giá giao dịch của hàng hoá nhập khẩu giống hệt (The Transaction value of Identical Goods).
Phương pháp trị giá giao dịch của hàng hoá nhập khẩu tương tự ( The Transaction value of Similar Goods)
Phương pháp trị giá khấu trừ (The Deductive value Method)
Phương pháp trị giá tính toán (The Computed value Methode)
Phương pháp trị giá suy luận (The Fallback Method).

Như vậy khi xác định trị giá tính thuế hàng nhập khẩu, cơ quan Hải quan phải áp dụng tuần tự từ phương pháp 1 đến phương pháp 6 và dừng ngay tại phương pháp xác định được trị giá tính thuế. Nguyên tắc này chỉ ngoại lệ đối với phương pháp thứ 4 (Phương pháp khấu trừ) và phương pháp thứ 5 (Phương pháp tính toán) và chỉ hai phương pháp này mới có thể đảo lộn thứ tự cho nhau. Luận văn: Cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu.

Đánh giá ưu, nhược điểm của cơ chế xác định giá tính hàng nhập khẩu theo GATT
Ưu điểm của GATT: GATT là phương pháp xác định trị giá tính thuế hiện đại mang lại lợi ích cho doanh nghiệp, đó là:
Trước hết trị giá tính thuế được xác định theo trị giá giao dịch của hàng nhập khẩu trong chừng mực lớn nhất hoặc được xác định theo trị giá gần gũi nhất với trị giá thực tế mua bán của hàng hoá. Hầu hết các vướng mắc về trị giá giao dịch sẽ được kiểm tra lại sau khi hàng hoá đã được thông quan. Doanh nghiệp chỉ phải nộp một khoản thuế đúng với trị giá thực thanh toán của hàng hoá nhập khẩu mà không phải chịu số thuế được tính toán trên cơ sở giá tính thuế áp đặt (chẳng hạn giá tối thiểu).
GATT mang lại và góp phần nâng cao tính tích cực, chủ động trong kinh doanh của doanh nghiệp.
GATT là một cơ chế xác định trị giá tính thuế ổn định, qui trình thủ tục xác định giá đơn giản, hàng hoá được giải phóng nhanh, tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp bán hàng và thu hồi vốn.
Doanh nghiệp được quyền tự bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình trước những quyết định về trị giá tính thuế của cơ quan hải quan mà họ cho là không đúng, bao gồm: quyền được biết các phương pháp đã sử dụng để xác định trị giá tính thuế hàng nhập khẩu; quyền yêu cầu được giải phóng hàng nếu bị trì hoãn xác định trị giá tính thuế; quyền được đảm bảo về bí mật thương mại; quyền được khiếu nại, khiếu kiện nếu chưa đồng ý với quyết định của cơ quan hải quan.
GATT mang lại thuận tiện cho doanh nghiệp và cơ quan hải quan trên nguyên tắc khách quan, bình đẳng, minh bạch và chính xác

Điều này thể hiện ở:

GATT dễ thực hiện nếu có một trị giá thực tế đã thanh toán và sẽ phải thanh toán có thể chấp nhận được và đó là trường hợp phổ biến, áp dụng xác định trị giá tính thuế trong đa số hàng nhập khẩu.
Các quy tắc và phương pháp xác định trị giá giản đơn và chặt chẽ đã làm giảm các tranh chấp giữa các nhà nhập khẩu và cơ quan Hải quan, nhờ đó làm giảm áp lực và gánh nặng công việc đối với cơ quan Hải quan.
Các điều chỉnh về trị giá theo GATT rất ít khi xảy ra và được dựa trên các nhân tố khách quan, đáng tin cậy. Tính khả thi này đã cho phép làm giảm những suy luận thiếu căn cứ và đảm bảo sự an toàn và tính thống nhất trong việc áp dụng. Với sự an toàn của hệ thống đã đảm bảo được sự ổn định của nó. Tính chất này đặc biệt được các đối tác thương mại đánh giá cao và cho phép họ xác định trước cơ sở tính thuế các hàng hoá của họ mà không sợ những điều chỉnh thiếu căn cứ, mang tính áp đặt của cơ quan Hải quan. Luận văn: Cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu.
GATT là cầu nối và là nghĩa vụ bắt buộc khi tham gia giao lưu thương mại và hợp tác quốc tế
GATT là một hệ thống xác định trị giá tính thuế hàng nhập khẩu thống nhất được áp dụng cho đa số các quốc gia toàn cầu hiện nay, tuy ở mỗi quốc gia, tuỳ theo điều kiện của mình có thể áp dụng từng phần hay toàn bộ Hiệp định.
GATT theo sát với các thực tế thương mại, nó tạo ra cho cơ quan Hải quan và doanh nghiệp một công cụ hoàn thiện được đưa vào giao lưu kinh tế, thương mại quốc gia và quốc tế.

Nhược điểm và hạn chế của GATT 15

Tuy nhiên để thực thi GATT đòi hỏi một khuôn khổ pháp lý đồng bộ cả về cơ chế kiểm tra tư pháp, về thủ tục hành chính, cả về cơ cấu tổ chức, đào tạo và mức độ hiện đại hoá cơ sở vật chất, kỹ thuật trong quản lý hải quan, bởi vậy rất khó khăn cho các nước thời gian đầu áp dụng, nhất là các nước đang phát triển và kém phát triển, cụ thể là:

Việc thiếu một định nghĩa lý thuyết đòi hỏi phải đặt ra một cơ sở pháp lý khá phức tạp để giải quyết các tình huống như trường hợp không có giá cho hàng hoá nhập khẩu hoặc khi giá đó không thể chấp nhận được.
Áp dụng GATT trong một số trường hợp có thể đưa ra nhiều kết quả khác nhau. Mặc dù, Hiệp định cũng có đưa ra quy tắc xử lý trong trường hợp này là kết quả có trị giá thấp nhất sẽ được chọn làm trị giá tính thuế tuy phù hợp với thực tế nhưng có thể gây “sốc” cho Hải quan một số nước áp dụng BDV hoặc bảng giá tối thiểu trong thời gian đầu áp dụng GATT.

Thứ ba, cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng nhập khẩu theo hệ thống riêng của quốc gia

Về cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng nhập khẩu theo hệ thống riêng của quốc gia

Đối với các quốc gia chưa áp dụng BDV và GATT, việc xác định trị giá tính thuế hàng nhập khẩu phổ biến và chủ yếu là hệ thống xác định giá tính thuế dựa trên các bảng giá tối thiểu do nhà nước quy định.

Bảng giá tối thiểu: Cơ chế này thường quy định các mức giá tối thiểu cho từng loại hàng hoá cụ thể làm căn cứ so sánh với giá hợp đồng để xác định giá tính thuế. Những trường hợp hàng nhập khẩu nhưng chưa có giá tối thiểu (gọi là hàng mới phát sinh) thì giao cho các Cục hải quan địa phương xây dựng bổ sung để tính thuế.
Các yếu tố liên quan khác: Phương pháp xác định giá tính thuế dựa trên bảng giá tối thiểu chưa đề cập cũng như chưa thể hiện được sự tác động của yếu tố số lượng, yếu tố cấp độ thương mại, yếu tố bảo hành và chiết khấu.

Những ưu, nhược điểm của cơ chế xác định trị giá tính thuế theo hệ thống riêng của quốc gia

Ưu điểm Luận văn: Cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu.

Đảm bảo cho ngân sách nhà nước có một nguồn thu ổn định:
Xác định trị giá đơn giản, dễ áp dụng, giảm rủi ro cho cán bộ hải quan;
Góp phần chống gian lận thương mại qua giá trong điều kiện quốc gia có nền kinh tế đang phát triển. Hệ thống bảng giá tối thiểu được coi là một trong những công cụ hữu hiệu góp phần chống gian lận giá. Bảng giá tối thiểu như là một “tấm lưới bảo hiểm”, không cho phép giá khai báo của doanh nghiệp rơi xuống quá thấp, ảnh hưởng đến số thu ngân sách.

Nhược điểm

Thứ nhất, hệ thống xác định giá tính thuế dựa trên bảng giá tối thiểu mang tính áp đặt chủ quan của cơ quan quản lý

Xác định trị giá tính thuế cho hàng hoá nhập khẩu, cơ quan Hải quan phải căn cứ trước hết vào Bảng giá tối thiểu đã quy định, so sánh giá tối thiểu với giá khai báo của doanh nghiệp để ra quyết định cuối cùng về giá tính thuế. Doanh nghiệp không có quyền nộp thuế theo đúng giá trị của hàng hoá mà phải nộp thuế theo mức giá do cơ quan quản lý quyết định.

Thứ hai, các mức giá được quy định cứng nhắc, không phù hợp với tính nhạy cảm của giá cả thị trường

Giả cả là một yếu tố hết sức nhạy cảm, có thể biến động rất nhiều qua thời gian, không gian và tuỳ thuộc vào số lượng, cấp độ mua bán hàng hoá. Trong khi đó, các mức giá tối thiểu quy định trong các Bảng giá do cơ quan quản lý xây dựng lại dựa trên “giá CIF trung bình tại các cửa khẩu” hay “giá nhập khẩu thực tế thấp nhất” hoặc là “mức giá nhập khẩu phổ biến” mà các mức giá này chỉ đúng ngay tại thời điểm xác định ra nó.

Thứ ba, cơ chế này không tôn trọng nỗ lực đàm phán giá cả của người nhập khẩu

Trong điều kiện giao lưu thương mại trên thị trường quốc tế, để đáp ứng yêu cầu kinh doanh có hiệu quả, người kinh doanh không thể thờ ơ với việc ra sức đàm phán với đối tác nhằm đạt đến mức giá mua bán có lợi nhất. Vì vậy, không lấy gì làm lạ khi người nhập khẩu này có thể mua hàng với mức giá rất thấp so với người nhập khẩu kia.

Thứ tư, cơ chế xác định trị giá tính thuế dựa trên Bảng giá tối thiểu còn nhiều hạn chế

Đó là: Không phát huy hết khả năng ngăn chặn và hạn chế gian lận thương mại qua giá; tạo nên một môi trường cạnh tranh không lành mạnh; nhà nước vẫn bị thất thu thuế. Luận văn: Cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu.

Cơ chế xây dựng và cập nhật bảng giá tối thiểu phải qua nhiều cấp, mất nhiều thời gian khảo sát nên các mức giá tối thiểu quy định thường “lạc hậu” rất nhanh so với thị trường, thường là thấp hơn rất nhiều so với giá thực thanh toán, bảng giá tối thiểu trở thành một thứ “cột mốc” để doanh nghiệp làm căn cứ cho khai báo của mình. Nếu nhập khẩu với giá cao hơn giá tối thiểu thì doanh nghiệp ngay lập tức sẽ tìm cách khai báo giá nhập khẩu bằng hoặc chênh lệch rất ít so với giá tối thiểu. Bảng giá tối thiểu trở thành “bình phong hợp pháp” cho gian lận thương mại.

Thứ năm, cơ chế xác định giá tính thuế dựa trên Bảng giá tối thiểu không tạo thuận lợi cho giao lưu thương mại quốc tế phát triển

Khi áp dụng cơ chế này, doanh nghiệp không thể chủ động xác định trị giá tính thuế, doanh nghiệp chỉ có thể tự mình xác định trị giá tính thuế theo đúng giá mua bán để nộp thuế. Chỉ khi nào cơ quan Hải quan xác định chính thức số thuế phải nộp thì doanh nghiệp mới biết số thuế mình phải nộp vào ngân sách nhà nước là bao nhiêu.

1.2. Kinh nghiệm của một số quốc gia trong khu vực, trên thế giới và khả năng áp dụng hiệp định trị giá GATT/WTO tại chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng KV3

1.2.1. Kinh nghiệm của các quốc gia trong khu vực và thế giới trong quá trình áp dụng Hiệp định trị giá GATT/WTO

Như ta đã trình bày ở trên, thế giới hiện nay vẫn song hành tồn tại 3 cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hóa nhập khẩu:

Cơ chế xác định trị giá tính thuế theo Định nghĩa Brusselle (BDV):
Chủ yếu áp dụng với các nước đang phát triển và chưa gia nhập WTO;
Cơ chế xác định trị giá tính thuế theo Hiệp định trị giá GATT/WTO (GATT), áp dụng với tất cả các thanh viên WTO và một số nước đang phát triển khác.
Cơ chế xác định trị giá tính thuế riêng theo quốc gia: Chủ yếu áp dung đối với các nước kém phát triển, có nền thương mại quốc tế hạn hẹp. Luận văn: Cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu.

1.2.1.1. Đối với các nước công nghiệp phát triển

Theo qui định của WTO thì tất cả các thành viên WTO (đầu tiên chủ yếu là các nước có nền công nghiệp phát triển) đều phải thực hiện toàn bộ các Hiệp định của WTO, trong đó có Hiệp định trị giá GATT/WTO ( GATT). Tuy nhiên, tuỳ theo điều kiện của từng quốc gia mà có cam kết trì hoãn hay bảo lưu một số điều khoản nhất định, đặc biệt GATT có qui định về đối xử đặc biệt và đối xử khác biệt (STD).

Qua kinh nghiệm của các nước phát triển đã tham gia GATT từ GATT 1947 đến GATT 1994 nhất là từ thời gian thành lập WTO (1995) đến nay, các nước phát triển đã có các qui trình xác định trị giá tính thuế với hải quan hiện đại, hiệu quả cần đảm bảo đồng bộ và hoàn chỉnh gồm các yếu tố sau:

Có tinh thần làm chủ từ cơ quan quản lý nhà nước đến mỗi công chức, doanh nhân trong quá trình thực hiện GATT;
Các chính sách thương mại và thuế quan đầy đủ, rõ ràng, minh bạch và đồng bộ giữa chính sách nội thương và ngoại thương; giữa thuế xuất nhập khẩu và thuế nội địa và phù hợp với sự phát triển hiện đại quốc tế, trong giao dịch điện tử đang ngày càng chiếm ưu thế;
Hệ thống chính sách tài chính và hệ thống chuẩn mực kế toán đầy đủ, rõ ràng và phù hợp với thông lệ quốc tế;
Cơ quan hải quan được hiện đại hoá, nhất là công nghệ thông tin và các trang thiết bị kiểm soát đặc biệt, có thể khai thác, trao đổi thông tin giữa các ngành liên quan trong công tác quản lý và trao đổi thông tin với các quốc gia trên thế giới;
Đội ngũ cán bộ có kinh nghiệm, trình độ và thường xuyên được đào tạo kiến thức mới;
Cơ sở hạ tầng kỹ thuật công nghệ đảm bảo đáp ứng yêu cầu trong việc cập nhật, lưu trữ và kết xuất dữ liệu giá;
Luôn chủ động, thường xuyên rà soát, nắm bắt thông tin giá, xây dựng một cơ sở dữ liệu giá hoàn chỉnh;
Hệ thống pháp luật với những chế tài xử lý nghiêm minh, ngăn ngừa kịp thời những hành vi gian lận trốn thuế;
Mối quan hệ với các Uỷ ban xác định trị giá, Uỷ ban kỹ thuật xác định trị giá của WTO được giữ thường xuyên, hỗ trợ tích cực về kỹ thuật và cung cấp các thông tin cần thiết, thông tin mới trong việc xác định trị giá;

Với các kinh nghiệm trên, chỉ qua một thời gian nhất định tham gia GATT, nhiều nước đã tham gia đầy đủ và khẳng định tính tiên tiến hiện đại của hệ thông GATT đồng thời là nòng cốt trong việc phát triển và truyền bá hệ thông GATT đến các nước đang phát triển. Đến nay, hầu hết các nước phát triển, trên 50% các nước đang phát triển đã tham gia đầy đủ GATT, số còn lại xin trì hoãn và bảo lưu một số điều theo tiến trình 5 năm qui định.

1.2.1.2. Đối với các nước đang phát triển và chậm phát triển Luận văn: Cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu.

Với ưu thế tiến tiến, hiện đại của GATT và yêu cầu hội nhập, toàn cầu hoá trong giao lưu thương mại quốc tế, các nước đang phát triển và chậm phát triển đã từng bước tham gia áp dụng GATT trên nền tảng điều kiện kinh tế, luật pháp và chính trị của quốc gia mình. Đến nay, theo lộ trình cam kết, đã có trên 50% các nước đang phát triển thực hiện đầy đủ các điều khoản của GATT, một số khác bảo lưu một số điều hoặc xin trì hoàn thời gian thi hành một số qui định. Số các nước đang phát triển còn lại và các nước chậm phát triển đang chuẩn bị các điều kiện để chuyển dần từ cơ chế xác định trị giá theo BDV và cơ chế riêng quốc gia sang cơ chế xác định trị giá tính thuế theo GATT.

Theo đánh giá của Tổ chức Hải quan Thế giới WCO, thì việc thực hiện GATT ở nhiều nước đang phát triển đang phải đối mặt với một số khó khăn nhất định. Các khó khăn cơ bản, đó là: [23, tr.309-313]

Thiếu tinh thần làm chủ

Điều đó thể hiện cả ở các quan chức, công chức nhà nước đến các doanh nhân trong quán trình thực hiện GATT. Bằng chứng thực nghiệm cho thấy người ta vẫn chưa tính đến đầy đủ hay thậm chí hầu như đã bỏ qua những quan ngại của các nước đang phát triển về việc áp dụng hệ thống xác định trị giá GATT.

Thất thu thuế

Một quan ngại lớn cửa các nước đang phát triển là tình trạng thất thu thuế. Mức độ tuân thủ thấp của các doanh nghiệp nộp thuế và các bất cập trong quản lý hành chính hải quan gây ra nhiều khó khăn trong việc kiểm tra các trường hợp ghi giá hóa đơn thấp hơn trị giá thực. Một lo ngại nữa là các doanh nghiệp nhập khẩu ngày càng có động cơ lớn hơn trong việc thực hiện hành vi gian lận trốn thuế qua giá với những mặt hàng nhập khẩu có mức thuế suất cao. Cũng không dễ để xác định được các khoản thất thu thuế do giai đoạn đầu áp dụng GATT vì các nước đã chính thức gia nhập GATT đều áp dụng một số qui định khác biệt đáng kể so với những quy định trong GATT với mục đích bảo đảm thu ngân sách. Đó là mối lo ngại của các lãnh đạo hải quan đối với công tác đảm bảo thu ngân sách vì đây là một trong những trách nhiệm chính của cơ quan hải quan. Mức độ phụ thuộc nặng nề vào số thu hải quan chắc chắn sẽ có tác động đến những lo ngại rằng việc thực hiện GATT sẽ dẫn đến thất thu thuế đáng kể.

Thuế suất cao Luận văn: Cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu.

Trong bối cảnh các hiệp định khu vực và đa phương, thuế suất tại nhiều nước tuy đã được cắt giảm song mức thuế suất trưng bình ở các nước đang phát triền vẫn cao hơn các nước công nghiệp phát triển. Dữ liệu năm 2001 cho thấy tại các nước thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), mức thuế suất nhập khẩu trung bình lả 1,1% trong khi mức thuế suất trung bình tại các nước không thuộc OECD là 11,8%. Ớ các nước đang phát triển, thuế suất nhập khẩu trung bình dao động từ mức 7% đến 17%.

Môi trường Thương mại với độ tuân thủ pháp luật kém

Khối lượng hàng nhập khẩu trong khu vực không chính thức (ngoài vòng kiểm soát của các cơ quan chức năng) chiếm một tỷ trọng lớn. Khu vực này sử dụng các hoá đơn không đáng tin cậy, không áp dụng các chuẩn kế toán và ghi chép sổ sách hoặc nếu có cũng là những chuẩn không đạt yêu cầu, không có địa chi kinh doanh cố định hoặc thường thay đổi tên doanh nghiệp. Trong những điều kiện như vậy, rất khó áp dụng kiềm soát định giá dựa trên kiểm tra sau thông quan.

Hạn chế về qui chuẩn hành chính

Nhiều nước đang phát triển còn thiếu năng lực hành chính để áp dụng có hiệu quả GATT. Việc áp dụng các phương pháp thay thế trong GATT theo đúng trình tự nghiêm ngặt là rất phiền hà, tốn kém vả mất thời gian. Nó đòi hỏi cần có thông tin cập nhật trị giá của hàng hoá tương tự và hàng hoả giống hệt cũng như các thông tin khác hoặc không sẵn có hoặc đã có nhưng cần phải tính toán phức tạp. Để áp dụng phương pháp trị giá tính toán phải tiến hành điều tra tại các nước xuất khẩu.

Những hạn chế chủ yếu mà các nước đang phát triển và chậm phát triển gặp phải bắt nguồn từ:

Thiếu dữ liệu trị giá và phương tiện thu thập, trao đổi thông tin nghèo nàn khiến cho cơ quan hải quan ít hoặc không được tiếp cận với thông tin về giá cũng như có ít phương tiện thẩm định lại trị giá khai báo;

Khó khăn lớn về hành chính như thiếu cán bộ có năng lực; trang thiết bị cho đào tạo không có hoặc nghèo nàn, mức lương công chức thấp hơn rất nhiều so với mức lương tại khu vực tư, thông thường mức lương công chức không đủ để đảm bảo cuộc sống cho cán bộ hải quan hay không đủ để lôi kéo các cán bộ giỏi;

Hiện đại hoá hải quan, đặc biệt là hệ thống tự động hoá còn hạn chế và được quản lý yếu kém chỉ dừng lại ở mục đích chủ yếu là thống kê. Các quy trình thông quan không được tự động hoá, có quá nhiều cung đoạn thủ công tạo ra kẽ hở lớn cho cán bộ hải quan ra các quyết định chủ quan, tuỳ tiện; Luận văn: Cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu.

Cơ cấu tổ chức không phù hợp và quản lý yếu kém kéo theo tình trạng không có sẵn các sổ tay hoạt động, giám sát hệ thống yếu, không có hệ thống kiểm toán nội bộ hoặc nếu có thì rất yếu, hệ thống thông tin quản lý không đầy đủ cũng như thiếu các trang thiết bị thiết yếu;

Thủ tục kiểm tra, tham vấn xác định trị giá phức tạp, chẳng hạn như trong trường hợp có nghi ngờ sự bất hợp lý vế trị giả khai báo, cơ quan hải quan phải yêu cầu doanh nghiệp nhập khẩu bằng văn bản tiếp tục giải trình và cung cấp chứng từ bổ sung để chứng minh cho trị giá khai báo, cho phép doanh nghiệp nhập khấu phúc đáp và sau đó thông báo quyết định cuối cùng của mình bằng văn bản cho doanh nghiệp nhập khẩu.

Trao đổi thông tin dữ liệu giá giữa các thành viên GATT hạn chế

Các nước thành viên phải hợp tác và giúp đỡ phù hợp với qui định pháp luật và thủ tục nước đó. Hơn nữa, các mối quan ngại ngày càng tăng của một số nước đang phát triển về tính chính xác của trị giá khai báo hàng nhập khẩu, Uỷ ban định giá hải quan đã hướng tới tìm kiếm và tiếp cận các phương tiện thực tiễn để giải quyết các mối quan ngại đó, trong đó có trao đổi thông tin về giá xuất khẩu. Hiện các cơ quan liên quan của WTO đang tiếp tục đàm phán và nghiên cứu việc thực hiện quyết định này cùng đề xuất đã đệ trình.

1.2.2. Bài học kinh nghiệm vận dụng đối với Việt Nam trong quá trình thực hiện GATT Luận văn: Cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu.

Qua đánh giá những bước tiến đạt được của những quốc gia phát triển, những khó khăn và quan ngại phải đối mặt của những quốc gia đang phát triển và chậm phát triển đối với việc áp dụng GATT để xác định trị giá tính thuế hàng nhập khẩu như đã trình bày ở trên, rút ra bài học vận dụng đối với Việt Nam trong quá trình áp dụng Hiệp định như sau:

Một là, khẳng định cơ chế xác định trị giá tính thuế theo các nguyên tắc của Hiệp định trị giá GATT/WTO là cơ chế xác định trị giá tiên tiến và hiện đại, thể hiện sự minh bạch, chính xác, khách quan, bình đẳng và ổn định trong việc xác định trị giá tính thuế đối với hàng hoá nhập khẩu. Điều này đã được minh chứng là hầu hết các nước phát triển đã áp dụng đầy đủ Hiệp định và ngày càng nhiều các nước đang áp dụng xác định trị giá tính thuế theo Định nghĩa Brusselle và phương pháp quốc gia chuyển dần sang cơ chế xác định trị giá tính thuế theo Hiệp định.

Hai là, xác định Việt Nam tham gia và áp dụng đầy đủ Hiệp định là yêu cầu tất yếu khách quan và bắt buộc khi chúng ta đã là thành viên chính thức của WTO. Qua đó tạo cầu nối để Việt Nam hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu, thúc đẩy nhanh tốc độ giao lưu thương mại quốc tế, cân bằng cán cân thương mại và thanh toán, thu hút đầu tư nước ngoài.

Ba là, khẳng định Việt Nam có đủ khả năng và tiền đề để tham gia và áp dụng đầy đủ Hiệp định như: Môi trường pháp lý; nguồn nhân lực; cơ sở hạ tầng kỹ thuật, công nghệ thông tin; nhận thức của cộng đồng doanh nghiệp; công tác đào tạo cán bộ làm công tác xác định giá tính thuế. Luận văn: Cơ chế xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu.

Bốn là, Việt Nam có điều kiện và cơ hội học tập, đúc kết, rút kinh nghiệm quá trình áp dụng cơ chế GATT tại các nước trong khu vực và thế giới, các nước phát triển, các nước đang phát triển có cùng điều kiện làm tiền đề, chúng ta có những biện pháp thực hiện Hiệp định có hiệu quả, rút ngắn thời gian bảo lưu thực hiện toàn phần Hiệp định.

XEM THÊM NỘI DUNG TIẾP THEO TẠI ĐÂY:

===>>> Luận văn: Thực trạng xác định trị giá tính thuế hàng hoá nhập khẩu

Dịch Vụ Viết Luận Văn 24/7 Chuyên cung cấp dịch vụ làm luận văn thạc sĩ, báo cáo tốt nghiệp, khóa luận tốt nghiệp, chuyên đề tốt nghiệp và Làm Tiểu Luận Môn luôn luôn uy tín hàng đầu. Dịch Vụ Viết Luận Văn 24/7 luôn đặt lợi ích của các bạn học viên là ưu tiên hàng đầu. Rất mong được hỗ trợ các bạn học viên khi làm bài tốt nghiệp. Hãy liên hệ ngay Dịch Vụ Viết Luận Văn qua Website: https://hotrovietluanvan.com/ – Hoặc Gmail: hotrovietluanvan24@gmail.com

Post Views: 229