Luận văn: Phát triển du lịch cộng đồng huyện Lạc Dương

Chia sẻ chuyên mục Đề Tài Luận văn: Phát triển du lịch cộng đồng huyện Lạc Dương hay nhất năm 2024 cho các bạn học viên ngành đang làm luận văn thạc sĩ tham khảo nhé. Với những bạn chuẩn bị làm bài luận văn tốt nghiệp thì rất khó để có thể tìm hiểu được một đề tài hay, đặc biệt là các bạn học viên đang chuẩn bị bước vào thời gian lựa chọn đề tài làm luận văn thì với đề tài Luận Văn: Giải pháp phát triển du lịch cộng đồng huyện Lạc Dương tỉnh Lâm Đồng dưới đây chắc chắn sẽ giúp cho các bạn học viên có cái nhìn tổng quan hơn về đề tài sắp đến.

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài.

Du lịch đã là một xu hướng phổ biến trên toàn cầu, du lịch quốc tế liên tục tăng trưởng, du lịch nội địa chiếm tỷ trọng lớn. Du lịch trở thành một trong những ngành kinh tế dịch vụ phát triển nhanh nhất và lớn nhất trên bình diện toàn cầu, góp phần vào sự phát triển và thịnh vượng của các quốc gia, đặc biệt là các nước đang phát triển, vùng sâu, vùng xa coi phát triển du lịch là công cụ xoá đói, giảm nghèo và tăng trưởng kinh tế. Đây là cơ hội to lớn có tính xu thế và thời đại mà Việt Nam có thể tận dụng để phát triển các loại hình du lịch mới, đa dạng tận dụng lợi thế về tài nguyên du lịch để nhanh chóng đạt mục tiêu phát triển, đặc biệt xu hướng du lịch cộng đồng đang nổi lên là cơ hội thúc đẩy phát triển kinh tế cho các vùng nghèo và quốc gia đang phát triển như Việt Nam.

Du lịch cộng đồng là loại hình du lịch nhằm bảo tồn tài nguyên, môi trường tại điểm du lịch vì sự phát triển du lịch bền vững, đồng thời khuyến khích, tăng cường sự tham gia của cộng đồng địa phương vào việc tổ chức các hoạt động du lịch, từ đó tạo sinh kế bền vững góp phần nâng cao thu nhập cho họ; du lịch cộng đồng còn đặc biệt tạo sự hấp dẫn tới khách quốc tế từ những sản phẩm du lịch bản địa của khu du lịch. Với những lợi thế nổi bật đó, phát triển du lịch cộng đồng trong giai đoạn hiện nay được xem là công cụ hữu hiệu giải quyết những tác động tiêu cực mà du lịch mang lại, hướng đến sự phát triển bền vững, dài hạn.

Lợi ích từ du lịch cộng đồng là không thể phủ nhận. Việc đẩy mạnh, nhân rộng các mô hình du lịch cộng đồng sẽ làm phong phú thêm các tour, tuyến gắn với thiên nhiên, gắn với cộng đồng, khơi gợi ý thức bảo vệ môi trường trong nhân dân và du khách, tạo sự bền vững trong phát triển du lịch, mang lại lợi ích kinh tế – xã hội cho địa phương.

Huyện Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng nằm ở vị trí cửa ngõ phía Bắc vào thành phố Đà Lạt, có giao thông kết nối Nha Trang và nam Tây Nguyên với cảnh quan thiên nhiên, khí hậu mát mẻ và hơn 40 cộng đồng thiểu số với một nền văn hóa độc đáo, giàu bản sắc đặc biệt là văn hóa cồng chiêng, Lạc Dương đã và đang chứng minh là một vùng đất với nhiều lợi thế để phát triển du lịch, tạo được sức hút mạnh mẽ đối với du khách trong và ngoài nước…

Một số mô hình phát triển du lịch kết hợp với cộng đồng địa phương là một hướng đi mới góp phần thúc đẩy và đa dạng hóa loại hình du lịch của tỉnh Lâm Đồng, đồng thời góp phần bảo vệ tài nguyên quốc gia, tạo sinh kế cho đời sống kinh tế của cư dân địa phương, hướng đến sự phát triển du lịch bền vững. Là một nhà hoạt động du lịch trong tương lai, tôi muốn góp một phần kiến thức của mình vào công cuộc phát triển du lịch của nước nhà. Qua việc nghiên cứu, tìm hiểu hoạt động du lịch cũng như đời sống cư dân địa phương tôi đã chọn đề tài “Giải pháp phát triển du lịch cộng đồng huyện Lạc Dương tỉnh Lâm Đồng” làm đề tài luận văn của mình.

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM ĐẾN DỊCH VỤ

===>>> Dịch Vụ Viết Thuê Luận Văn Thạc Sĩ Ngành Du Lịch

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài

• Hệ thống hoá có chọn lọc và làm rõ thêm một số khái niệm về Du lịch cộng đồng, hình thành cơ sở lý luận cho việc nghiên cứu đề tài luận văn.
• Nghiên cứu, đánh giá thực trạng tiềm năng Du lịch về tài nguyên thiên nhiên, tài nguyên nhân văn, nguồn nhân lực, các yếu tố ảnh hưởng khác, trên cơ sở đó xác định giá trị du lịch của chúng.
• Từ kết quả nghiên cứu đề xuất một số giải pháp chủ yếu phát triển loại hình du lịch cộng đồng tại huyện Lạc Dương, góp phần vào sự phát triển của tỉnh Lâm Đồng và các tỉnh Tây Nguyên.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1 Đối tượng nghiên cứu:

Đề tài tập trung nghiên cứu các điều kiện phù hợp cho loại hình du lịch cộng đồng tại ba xã Lát, Đạ Nhim, Đạ Chais, huyện Lạc Dương, Lâm Đồng Luận văn: Phát triển du lịch cộng đồng huyện Lạc Dương.

3.2 Phạm vi nghiên cứu  

• Về không gian: Đề tài tập trung nghiên cứu hoạt động du lịch trên địa bàn huyện Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng. Do thời gian và kinh phí có hạn nên về mặt không gian đề tài tập trung nghiên cứu và tiến hành điều tra xã hội tại ba xã: xã Lát, xã Đạ Nhim và xã Đạ Chais.
• Về thời gian: Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 1/2024 đến tháng 7/2024.
• Dữ liệu thứ cấp: Các báo cáo, kế hoạch các văn bản ban hành của UBND Huyện Lạc Dương giai đoạn 2020-2024.
• Dữ liệu sơ cấp: Điều tra thu thập từ khảo sát khách du lịch và cộng đồng địa phương từ tháng 3 đến tháng 7 năm 2024.

4. Phương pháp nghiên cứu:

Để thực hiện được nhiệm vụ và mục tiêu đặt ra, luận văn sử dụng một số phương pháp chủ yếu sau:

Phương pháp thống kê mô tả: tác giả sử dụng các nguồn số liệu thứ cấp được thu thập từ phòng văn hóa- thông tin UBND huyện Lạc Dương, Sở VH-TT DL tỉnh Lâm Đồng và các ban ngành liên quan. Với các nguồn dữ liệu này tác giả đã sử dụng nhằm đánh giá phát triển du lịch, thông qua các thông tin, số liệu thành hệ thống các bảng biểu, sơ đồ và đồ thị thống kê mô tả.

Phương pháp thu thập thông tin: Căn cứ vào các tài liệu đã nghiên cứu, cũng như kế thừa các nghiên cứu trước đó về loại hình du lịch cộng đồng bước đầu điều tra tổng hợp về các điều kiện tự nhiên, xã hội, tìm hiểu giá trị văn hóa bản địa và đánh giá thực trạng hoạt động của du lịch cộng đồng tại địa phương thực trạng hoạt động du lịch cộng đồng trên địa bàn huyện Lạc Dương.

Phương pháp phỏng vấn: Nghiên cứu tiến hành phỏng vấn khách du lịch và cộng đồng địa phương. Bảng khảo sát được thiết kế dựa trên thang đo Likert 5 mức độ nhằm đánh giá mức độ hài lòng của du khách đối với các yếu tố ảnh hưởng đến du lịch cộng đồng. Tác giả sử dụng phương pháp thống kê mô tả, tính trị trung bình để xử lý số liệu và xác định mức độ hài lòng dựa vào giá trị khoảng cách.

Số lượng phiếu phỏng vấn cụ thể như sau:

• Phiếu khách du lịch: 100 phiếu khách du lịch
• Phiếu cộng đồng địa phương: 150 phiếu
• Thời gian diễn ra phỏng vấn: Tiến hành phỏng vấn ở 2 thời điểm tháng 3 và tháng 7/2024.
• Phạm vi phỏng vấn: 3 xã thuộc huyện Lạc Dương là xã Lát, xã Đạ Nhim, xã Đạ Chais.

5. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu Luận văn: Phát triển du lịch cộng đồng huyện Lạc Dương.

Du lịch cộng đồng được các ban ngành, tổ chức các nước quan tâm nên đã trở thành lĩnh vực mới trong ngành du lịch. Đã có nhiều bài báo khoa học, tài liệu, công trình nghiên cứu khác nhau về du lịch cộng đồng. Do đó, để tiến hành thực hiện nghiên cứu của mình, các nguồn tài liệu liên quan được tiến hành thu thập và tham khảo để làm cơ sở cho việc phân tích và đánh giá. Đề tài đã tham khảo các kết quả nghiên cứu, các phương pháp thực hiện trước đây nhằm tạo nền tảng cho việc lựa chọn phương pháp nghiên cứu phù hợp với mục đích nghiên cứu của đề tài. Những nghiên cứu liên quan được trình bày tóm tắt như sau:

Tài liệu “Community Based Tourism for Conversation and Development” xuất bản năm 2003 của học viện The Mountain Institute, Hoa Kỳ đã đưa ra các khái niệm về du lịch cộng đồng, vai trò, yếu tố phát triển. Các tác giả cũng đưa ra các ví dụ về mô hình du lịch cộng đồng ở vùng Nam Mỹ và Malaysia. Ngoài ra tài liệu cũng đã đưa ra các kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm thu hút khách du lịch tham gia du lịch cộng đồng. Ở Việt Nam, các lý thuyết về cộng đồng, lịch sử hình thành các khái niệm cộng đồng và bản chất cộng đồng của Võ Quế (2023). Tác giả cũng đã nêu lên mục tiêu, ý nghĩa phát triển du lịch dựa vào cộng đồng, các điều kiện và nguyên tắc để hình thành và phát triển du lịch dựa vào cộng đồng. Không chỉ tiếp cận về mặt lý thuyết tác giả còn rút ra những bài học kinh nghiệm quý giá từ việc nghiên cứu mô hình phát triển du lịch dựa vào cộng đồng trong nước và của một số nước phát triển du lịch cộng đồng trên thế giới. Phạm Trung Lương (2002): “Nghiên cứu xây dựng bảo vệ môi trường du lịch với sự tham gia của cộng đồng góp phần phát triển du lịch bền vững trên đảo Cát Bà – Hải Phòng”, đã hệ thống hóa một cách có chọn lọc các khái niệm liên quan giữa du lịch, môi trường và phát triển cộng đồng… Dựa trên các phân tích hiện trạng, đề tài phân tích sức ép tới môi trường trong những năm tới đồng thời đề xuất mô hình bảo vệ môi trường với sự tham gia của các thành phần trong cộng đồng với các nghĩa vụ và quyền lợi cụ thể và các giải pháp để áp dụng mô hình đã đề xuất tại đảo Cát Bà.

Nguyễn Thị Hải (2017): “Nghiên cứu phát triển du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng cho các vườn quốc gia đặc thù ở miền Bắc Việt Nam (nghiên cứu trường hợp vườn quốc gia Hoàng Liên và Xuân Thủy)”. Nghiên cứu đã phân tích cơ sở lý luận về du lịch sinh thái cộng đồng và khả năng phát triển du lịch sinh thái cộng đồng ở các vườn quốc gia. Tham khảo bài học kinh nghiệm du lịch cộng đồng ở một số khu vực trên thế giới và Việt Nam. Dựa trên điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội của 14 vườn quốc gia miền Bắc Việt Nam, đề tài đã phân tích đánh giá sơ bộ tiềm năng du lịch sinh thái của các vườn quốc gia này. Dựa trên các điều kiện phát triển du lịch sinh thái cộng đồng ở hai khu vực nghiên cứu là VQG Hoàng Liên và VQG Xuân Thủy, đề tài đã đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp phát triển du lịch cộng đồng tại các điểm nghiên cứu.

Nguyễn Đức Hoa Cương, Bùi Thanh Hương (2007), “Nghiên cứu các mô hình du lịch cộng đồng ở Việt Nam”, đã hệ thống các khái niệm của du lịch cộng đồng, mức độ ảnh hưởng của các yếu tố kinh tế, văn hóa, chính trị Việt Nam tới các loại hình du lịch cộng đồng; đánh giá về tính hiệu quả của phương pháp luận và quy trình xây dựng mô hình du lịch cộng đồng. Đồng thời nghiên cứu cũng chỉ ra những điểm lưu ý đặc biệt và hướng dẫn về việc chọn địa điểm, quá trình phát triển cộng đồng và cách làm việc của các bên liên quan trong mỗi chương trình du lịch cộng đồng tại Việt Nam. Tuy nhiên, nghiên cứu chưa làm rõ được những biện pháp để giải quyết những thách thức đặt ra trong việc xây dựng và phát triển du lịch cộng đồng. Luận văn: Phát triển du lịch cộng đồng huyện Lạc Dương.

Nguyễn Thị Hải và Bùi Cẩm Phượng (2022) nghiên cứu “Phát triển du lịch dựa vào cộng đồng tại xã Lát, huyện Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng”. Nghiên cứu phân tích về tiềm năng du lịch dựa vào cộng đồng ở xã Lát như tiềm năng về tự nhiên, về văn hóa nếp sống của cộng đồng địa phương. Đồng thời nêu lên thực trạng hoạt động du lịch cộng đồng tại xã Lát, qua đó cho thấy sự tham gia của cộng đồng như một đối tác của ngành du lịch, một yêu cầu phát triển mới nhằm đảm bảo sự cân bằng về lợi ích giữa các bên tham gia. Xã Lát huyện Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng có nhiều điều kiện để phát triển DLCĐ. Tuy nhiên, người dân ở đây hoàn toàn thụ động khi tham gia vào hoạt động du lịch và không có vai trò quan trọng trong hoạch định chiến lược phát triển du lịch chung trên địa bàn của họ. Từ đó đưa ra một số giải pháp để phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn xã.

Nguyễn Thị Thanh Kiều (2019) “Nghiên cứu phát triển du lịch cộng đồng tại huyện Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng”. Nghiên cứu phân tích các điều kiện cần thiết để phát triển du lịch cộng đồng tại huyện Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng bao gồm điều kiện hấp dẫn của tài nguyên du lịch, điều kiện tiếp cận điểm đến, điều kiện về yếu tố cộng đồng dân cư, điều kiện về thị trường khách và các điều kiện hỗ trợ. Nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng và phương pháp nghiên cứu định tính để phân tích thực trạng và nhu cầu phát triển du lịch cộng đồng tại huyện Đơn Dương dựa vào 04 bên liên quan bao gồm cộng đồng địa phương, khách du lịch, chính quyền địa phương và thành phần tư nhân. Thêm vào đó, nghiên cứu đi vào phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của huyện Đơn Dương trong việc phát triển du lịch cộng đồng thông qua công cụ SWOT (Phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức). Từ các chiến lược kết hợp của ma trận SWOT, xét ở góc độ chính quyền địa phương, tác giả đưa ra 06 nhóm giải pháp phát triển du lịch cộng đồng tại huyện Đơn Dương bao gồm giải pháp về cơ chế, chính sách; giải pháp quy hoạch du lịch; giải pháp đầu tư, nâng cấp cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kĩ thuật du lịch; giải pháp hỗ trợ thông tin kĩ thuật cho người dân địa phương; đề xuất mô hình điểm du lịch cộng đồng tại thôn Diom A, xã Lạc Xuân và giải pháp quảng bá, liên kết với thành phần tư nhân giúp cho người dân địa phương bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa bản địa trong đó nhấn mạnh văn hóa của đồng bào dân tộc Churu, cải thiện thu nhập thông qua hoạt động du lịch, tạo cơ hội giao lưu, tiếp xúc với du khách, hướng đến mục tiêu phát triển kinh tế- xã hội bền vững và xây dựng hình ảnh điểm đến Đơn Dương.

Phần lớn các nghiên cứu đã đề cập trên đều đưa ra được hệ thống lý luận về du lịch dựa vào cộng đồng và mô hình phát triển dựa vào cộng đồng. Đồng thời hệ thống hóa các điều kiện để phát triển du lịch cộng đồng như điều kiện tự nhiên, điều kiện xã hội, tài nguyên du lịch. Các nghiên cứu trên đã cung cấp cho nhóm nghiên cứu một số kinh nghiệm của một số địa phương trong nước và các quốc gia trên thế giới trong việc phát triển du lịch nói chung và phát triển du lịch cộng đồng nói riêng.

Riêng về huyện Lạc Dương đã có nhiều bài báo khoa học, tài liệu, công trình nghiên cứu khác nhau. Tuy nhiên có rất ít công trình đi sâu nghiên cứu các mô hình phát triển du lịch tại huyện Lạc Dương, các công trình nghiên cứu chủ yếu mới chỉ dừng lại ở việc xác nhận giá trị về lịch sử- văn hóa, giá trị về đa dạng sinh học của huyện Lạc Dương.  Nghiên cứu về tiềm năng và định hướng phát triên du lịch cộng đồng ở huyện Lạc Dương là một vấn đề mới, chưa có công trình nào được nghiên cứu. Chính vì vậy, trên cơ sở căn cứ vào những đặc điểm tự nhiên và kinh tế xã hội của huyện, đề tài sẽ giải quyết một số vấn đề sau:  

• Hệ thống hóa một số lí luận về du lịch cộng đồng Luận văn: Phát triển du lịch cộng đồng huyện Lạc Dương.
• Phân tích và đánh giá hiện trạng, tiềm năng du lịch dựa vào cộng đồng huyện Lạc Dương. Đánh giá hiện trạng và nhu cầu của khách du lịch.
• Đề xuất giải pháp phát triển du lịch cộng đồng
• Từ kết quả nghiên cứu tác giả đề xuất một số mô hình du lịch cộng đồng phù hợp.

6. Ý nghĩa của đề tài nghiên cứu:

6.1 Ý nghĩa khoa học

Về mặt khoa học đề tài nghiên cứu góp phần hệ thống hóa cơ sở lý thuyết về loại hình DLCĐ bởi đây là một vấn đề còn khá mới ở Việt Nam. Nghiên cứu đã tổng hợp những định nghĩa, khái niệm của nhiều tác giả, các tổ chức du lịch trong nước và trên thế giới. Từ đó, áp dụng vào nghiên cứu DLCĐ tại địa bàn nghiên cứu.

6.2 Ý nghĩa thực tiễn

Về mặt thực tiễn đề tài nghiên cứu sẽ là nguồn tài liệu tham khảo hữu ích góp phần xác lập căn cứ khoa học cho việc quy hoạch phát triển DLCĐ tại địa bàn nghiên cứu. Những kết quả nghiên cứu này sẽ mang đến nguồn tư liệu đa dạng và khả thi trong việc triển khai loại hình du lịch cộng đồng. Kết quả nghiên cứu và những định hướng giải pháp có ý nghĩa đối với cộng đồng dân cư, chính quyền địa phương, các công ty du lịch trong việc khai thác loại hình DLCĐ và được ứng dụng cho các khu vực có điều kiện tương đồng.

7. Kết cấu của đề tài:

Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, các phụ lục, luận văn gồm có 3 chương:

• Chương 1: Tổng quan về loại hình du lịch cộng đồng
• Chương 2: Tiềm năng và thực trạng phát triển du lịch cộng đồng tại huyện Lạc Dương tỉnh Lâm Đồng.
• Chương 3: Định hướng và giải pháp phát triển du lịch cộng đồng tại huyện Lạc Dương tỉnh Lâm Đồng.

Chương 1:  TỔNG QUAN VỀ LOẠI HÌNH DU LỊCH CỘNG ĐỒNG

1.1 Tổng quan về cơ sở lý luận Luận văn: Phát triển du lịch cộng đồng huyện Lạc Dương.

1.1.1 Các quan điểm về du lịch cộng đồng

Du lịch cộng đồng hay du lịch dựa vào cộng đồng (community based tourism) đã và đang được hiểu như những quan điểm, giải pháp hay nguyên tắc để phát triển du lịch bền vững mà thực chất là đối tượng nghiên cứu hay cách thức triển khai các loại hình du lịch (Võ Văn Phong, 2019).

Du lịch cộng đồng là một phương thức phát triển du lịch, trong đó cộng đồng dân cư là chủ thể trực tiếp tham gia phát triển du lịch, bảo vệ tài nguyên môi trường cả về tự nhiên và nhân văn tại các điểm, khu du lịch và đồng thời được hưởng quyền lợi từ hoạt động du lịch mang lại (Nguyễn Thanh Bình, 2006)

Ngày nay, du lịch cộng đồng được hiểu là cộng đồng địa phương tham gia vào hoạt động kinh doanh du lịch mang tính tự phát hoặc có tổ chức tại các địa phương có phân bố các nguồn tài nguyên du lịch, hoặc gần nơi phân bổ các nguồn tài nguyên du lịch.

1.1.2 Một số khái niệm cơ bản về du lịch cộng đồng

Từ lâu, khái niệm “du lịch cộng đồng” đã được đề cập rộng rãi tại nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới, một số nhà nghiên cứu cũng như một số tổ chức thế giới đưa ra các khái niệm về “du lịch cộng đồng”:

Theo quỹ bảo tồn thiên nhiên thế giới WWF: “DLCĐ là loại hình du lịch mà ở đó cộng đồng địa phương có sự kiểm soát và tham gia chủ yếu vào sự phát triển và quản lý các hoạt động du lịch và phần lớn lợi nhuận thu được từ hoạt động du lịch được giữ lại cho cộng đồng”

Khái niệm này cũng được nhắc đến trong chương trình nghiên cứu của nhiều tổ chức xã hội trên thế giới. Pachamama (Tổ chức hướng đến việc giới thiệu và bảo tồn văn hóa bản địa khu vực Châu Mỹ) đã đưa ra quan điểm của mình về DLCĐ như sau: “Du lịch cộng đồng là loại hình du lịch mà du khách từ bên ngoài đến với cộng đồng địa phương để tìm hiểu về phong tục, lối sống, niềm tin và được thưởng thức ẩm thực địa phương. Cộng đồng địa phương kiểm soát cả những tác động và  những lợi ích thông qua quá trình tham gia vào hình thức du lịch này, từ đó tăng cường khả năng tự quản, tăng cường phương thức sinh kế và phát huy giá trị truyền thống của địa phương”

Theo tổ chức Istituo Oikos- Tổ chức hướng đến việc hỗ trợ các nghiên cứu, huy động nguồn lực tài chính trong công tác bảo tồn về mặt sinh thái tự nhiên và nhân văn cho các quốc gia đang phát triển trên thế giới, ra đời tại Ý (1996) lại cho rằng “Du lịch cộng đồng là loại hình du lịch mà du khách bên ngoài đến và có lưu trú qua đêm tại không gian sinh sống của cộng đồng địa phương (thường là các cộng đồng ở nông thôn hoặc các cộng đồng nghèo hoặc sinh sống ở những vùng có điều kiện kinh tế khó khăn). Thông qua đó khách du lịch có cơ hội khám phá môi trường thiên nhiên hoang dã hoặc tìm hiểu các giá trị về văn hóa truyền thống, tôn trọng tư duy văn hóa bản địa. Cộng đồng địa phương có cơ hội thụ hưởng các lợi ích kinh tế từ việc tham gia vào các hoạt động khám phá dựa trên các giá trị về tự nhiên và văn hóa xã hội tại khu vực cộng đồng địa phương sinh sống”

Tổ chức mạng lưới CĐDL vì người nghèo đã nêu:” Du lịch cộng đồng là một loại hình du lịch bền vững thúc đẩy các chiến lược vì người nghèo trong môi trường cộng đồng. Các sáng kiến của du lịch cộng đồng nhằm vào mục tiêu thu hút sự tham gia của người dân địa phương vào việc vận hành và quản lý các dự án du lịch nhỏ như một phương tiện giảm nghèo và mang lại thu nhập thay thế cho cộng đồng. Các sáng kiến của du lịch cộng đồng còn khuyến khích tôn trọng các truyền thống và văn hóa địa phương cũng như các di sản thiên nhiên.” Luận văn: Phát triển du lịch cộng đồng huyện Lạc Dương.

Tại Việt Nam, cho đến nay đã có nhiều định nghĩa về DLCĐ đã được đưa ra. Theo Võ Quế (2006) lại có quan điểm nhấn mạnh vai trò của phương thức phát triển DLCĐ trong công tác bảo tồn môi trường tự nhiên và nhân văn khi cho rằng: “Du lịch dựa vào cộng đồng là phương thức phát triển du lịch trong đó cộng đồng dân cư tổ chức cung cấp các dịch vụ để phát triển du lịch, đồng thời tham gia bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và môi trường, đồng thời cộng đồng được hưởng quyền lợi về vật chất và tinh thần từ phát triển du lịch và bảo tồn tự nhiên.

Theo Trần Thị Mai (2005), “ Du lịch cộng đồng là hoạt động tương hỗ giữa các đối tác liên quan, nhằm mang lại lợi ích về kinh tế cho cộng đồng dân cư địa phương, bảo vệ được môi trường và mang đến cho du khách kinh nghiệm mới, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội của địa phương của dự án.”

Theo tác giả Bùi Thị Hải Yến (2019) “Du lịch cộng đồng có thể hiểu là phương thức phát triển bền vững mà ở đó cộng đồng địa phương có sự tham gia trực tiếp và chủ yếu trong các giai đoạn phát triển và mọi hoạt động du lịch. Cộng đồng nhận được sự hợp tác, hỗ trợ của các tổ chức, cá nhân trong nước và quốc tế; của chính quyền địa phương cũng như chính phủ và nhận được phần lớn lợi nhuận thu được từ hoạt động du lịch nhằm phát triển du lịch cộng đồng, bảo tồn khai thác tài nguyên môi trường du lịch bền vững, đáp ứng các nhu cầu du lịch phong phú, có chất lượng cao và hợp lý của du khách.”

Các khái niệm DLCĐ khác nhau về ngữ nghĩa, nhưng tựu chung lại có những đặc điểm chung như sau:

• Du lịch cộng đồng là một mô hình du lịch có sự tham gia trực tiếp, chủ yếu của cộng đồng địa phương vào các giai đoạn trong quá trình phát triển du lịch, nhằm mục đích bảo tồn và khai thác bền vững các nguồn tài nguyên môi trường, cộng đồng được hưởng lợi nhuận từ hoạt động du lịch.
• Du khách là tác nhân bên ngoài là tiền đề mang lại lợi ích kinh tế và sẽ có những tác động nhất định kèm theo việc thụ hưởng các giá trị về môi trường sinh thái tự nhiên và nhân văn khi đến với một cộng đồng địa phương cụ thể.
• Cộng đồng địa phương người kiểm soát các giá trị về mặt tài nguyên du lịch để hỗ trợ du khách có cơ hội tìm hiểu và nâng cao nhận thức của mình khi có cơ hội tiếp cận hệ thống tài nguyên du lịch tại không gian sinh sống của Cộng đồng địa phương.
• Cộng đồng địa phương sẽ nhận được lợi ích về mặt kinh tế, mở rộng tầm hiểu biết về đặc điểm tính cách của du khách cũng như có cơ hội nắm bắt các thông tin bên ngoài từ du khách.
• Cộng đồng địa phương ngày càng được tăng cường về khả năng tổ chức, vận hành và thực hiện các hoạt động, xây dựng các sản phẩm du lịch phục vụ cho du khách. Từ đó, cộng đồng ngày càng phát huy vai trò làm chủ của mình

1.1.3. Mục tiêu phát triển du lịch cộng đồng Luận văn: Phát triển du lịch cộng đồng huyện Lạc Dương.

Theo Phạm Trung Lương (2017), việc phát triển du lịch cộng đồng sẽ có nhiều ý nghĩa đối với các lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa, an ninh quốc phòng và tài nguyên, môi trường của quốc gia, khu vực và chính bản thân cộng đồng. Điều đó thể hiện rõ nét nhất ở các vấn đề sau:

• Đối với công tác bảo tồn tài nguyên tự nhiên: khi phát triển du lịch sẽ phải đi đôi với việc bảo tồn, tôn tạo tài nguyên thiên nhiên, thu hút các bên tham gia vào hoạt động này. Đặc biệt, phát triển du lịch không vượt quá sức tải về môi trường của cộng đồng địa phương.
• Đối với du lịch: phát triển du lịch cộng đồng tạo sự đa dạng về sản phẩm dịch vụ du lịch của vùng, quốc gia; góp phần bảo vệ tài nguyên thiên nhiên nói chung và tài nguyên du lịch nói riêng.
• Đối với cộng đồng:
• Phát triển du lịch cộng đồng mang lại lợi ích kinh tế cho các thành viên cộng đồng tham gia trực tiếp cung cấp các dịch vụ cho khu du lịch, đồng thời các thành viên khác cũng được hưởng lợi ích từ sự đóng góp của du lịch.
• Phát triển du lịch cộng đồng mang lại cơ hội cho các thành viên của cộng đồng trong việc bảo tồn tài nguyên, môi trường văn hóa. Những thành viên trẻ trong cộng đồng sẽ được học hỏi trong quá trình đào tạo và tham gia, có điều kiện hoạt động và đóng góp cho sự phát triển cộng đồng. Cộng đồng địa phương sẽ phát triển ngành nghề, tạo ra nhiều việc làm. Dân cư địa phương sẽ học hỏi tay nghề chuyên môn từ các khu du lịch, công ty và các nhà quản lý.
• Phát triển du lịch cộng đồng giúp cộng đồng địa phương được hưởng lợi từ việc phát triển cơ sở hạ tầng xã hội, góp phần làm thay đổi bộ mặt xã hội địa phương.
• Khi phát triển du lịch cộng đồng, cộng đồng khác sẽ được lợi ích từ bảo tồn tài nguyên môi trường, sự thay đổi về tài nguyên môi trường địa phương này sẽ làm cho CĐĐP khác nhận ra trách nhiệm của mình đối với nguồn tài nguyên môi trường và văn hóa địa phương.
• Sự tham gia của cộng đồng sẽ trở thành tâm điểm để cộng đồng khác và các tổ chức học hỏi kinh nghiệm về phát triển du lịch cộng đồng. CĐĐP sẽ học tập kinh nghiệm từ những người tình nguyện, các nhà nghiên cứu trong quá trình tham gia tổ chức.
• Các chính sách thị trường và thương mại của các tổ chức du lịch hiểu được vai trò của cộng đồng để đưa các kế hoạch và hành động của du lịch cộng đồng. Du lịch cộng đồng đảm bảo cho việc phát triển bền vững. Cơ hội cho các tổ chức phát triển các chiến lược công tác với cộng đồng địa phương.
• Phát triển du lịch được xem là một công cụ giúp cộng đồng địa phương phát triển kinh tế- xã hội trong khi vẫn duy trì sự đa dạng kinh tế và không làm suy giảm các ngành nghề truyền thống (Nguyễn Thị Mai 2019)

Nguyên tắc này xác định vai trò và vị trí của ngành du lịch trong quy hoạch phát triển du lịch cũng như kinh tế- xã hội. Đây là nguyên tắc bảo tồn, duy trì sự đa dạng tự nhiên và văn hóa, tính đa dạng và làm giảm giá thành sản phẩm, không làm suy giảm dân số. Bởi khi các ngành sản xuất truyền thống được khôi phục sẽ cung cấp nông phẩm và hàng hóa cho du khách sẽ tạo thu nhập, việc làm và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Luận văn: Phát triển du lịch cộng đồng huyện Lạc Dương.

• Khai thác, bảo tồn các nguồn lực theo hướng thận trọng, hạn chế, tiết kiệm và bền vững.

Theo Phạm Thanh Nghị (2005) các nguồn lực phát triển du lịch, nhất là tài nguyên du lịch dễ bị thay đổi, suy giảm theo hướng tiêu cực. Vì thế, khi quy hoạch phát triển du lịch cộng đồng cần đưa ra các phương cách khai thác, bảo tồn nguồn lực theo hướng có kiểm soát, tiết kiệm và bền vững, vận dụng các chỉ số về sức chứa trong quá trình khai thác, không vượt quá khả năng phục hồi, tái tạo của TNDL, hài hòa với các yếu tố địa lý tại chỗ và các giá trị văn hóa bản địa.

• Duy trì tính đa dạng về tự nhiên và sự đa dạng về văn hóa cũng như các giá trị văn hóa bản địa:

Đó là bảo vệ môi trường  sống của cộng đồng và tạo sự đa dạng, tính độc đáo của sản phẩm du lịch, có sức hấp dẫn đối với du khách, bên cạnh đó phải tôn trọng văn hóa bản địa và phương cách sống của cộng đồng góp phần thúc đẩy niềm tự hào của cộng đồng trong việc bảo tồn, tăng cường giao lưu văn hóa với khách du lịch…

• Hỗ trợ địa phương phát triển kinh tế- xã hội, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống:

Phần lớn cộng đồng nghèo, nhận thức hạn chế và trình độ phát triển kinh tế thấp thường không thể quy hoạch và phát triển du lịch, mà các cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức, các cá nhân hỗ trợ họ việc lập và thực hiện quy hoạch phát triển du lịch, cơ chế, chính sách…đồng thời phải có chính sách an sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo, nâng cao chất lượng cuộc sống cho cộng đồng dân cư. Phân chia lợi nhuận một cách công bằng giữa các bên tham gia hoạt động của du lịch cộng đồng, phần lớn nguồn lợi thu được từ du lịch để lại phát triển cộng đồng

Tóm lại, phát triển du lịch cộng đồng nhằm hướng đến 4 mục tiêu cơ bản sau:

• Du lịch cộng đồng góp phần bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và văn hóa, bao gồm sự đa dạng về sinh học, tài nguyên nước, rừng, bản sắc văn hóa…
• Du lịch cộng đồng đóng góp vào phát triển của kinh tế địa phương thông qua tăng doanh thu về du lịch và những lợi ích cho cộng đồng địa phương,
• Du lịch cộng đồng thu hút sự tham gia ngày càng nhiều của cộng đồng địa phương.
• Du lịch cộng đồng mang đến cho du khách du lịch một SPDL có trách nhiệm đối với môi trường và xã hội.

1.1.4. Các điều kiện hình thành và phát triển du lịch cộng đồng 

Theo Bùi Thị Hải Yến (2019) việc phát triển du lịch cộng đồng cần có những điều kiện cơ bản bên cạnh những điều kiện đặc thù liên quan đến cộng đồng của loại hình du lịch này. Theo nghiên cứu của các chuyên gia cho rằng việc phát triển du lịch cộng đồng phụ thuộc vào các điều kiện cơ bản sau:

Tiềm năng về tài nguyên tự nhiên và nhân văn có ý nghĩ quyết định đến sự phát triển du lịch cộng đồng. Giá trị của tài nguyên thiên nhiên và nhân văn phụ thuộc vào mức độ đa dạng và phong phú về số lượng, chủng loại, giá trị về chất lượng của từng loại cũng như sự quý hiếm của chúng. Thông qua tài nguyên có thể đánh giá mức độ hấp dẫn của điểm đến đối với khách du lịch ở hiện tại và tương lai. Luận văn: Phát triển du lịch cộng đồng huyện Lạc Dương.

• Tài nguyên du lịch tự nhiên: bao gồm địa hình, khí hậu, tài nguyên nước, tài nguyên sinh vật, các cảnh quan thiên nhiên có giá trị du lịch….
• Tài nguyên du lịch nhân văn: bao gồm các yếu tố có tính chất đa văn hóa, các loại hình nghệ thuật địa phương (ví dụ như bài hát, điệu múa), lễ hội, điểm tham quan lịch sử, nghệ thuật và hàng thủ công, cảnh quan văn hóa (ví dụ: ruộng bậc thang, dệt vải, thổ cẩm…) cây trồng đăc biệt và thực hành làm nông, đặc sản ẩm thực, hoạt động thường nhật của cộng đồng ( ví dụ: giã gạo, nghiền gạo, làm vườn…), tiếp đón, sự thân thiện của người dân…

Cộng đồng dân cư là yếu tố quan trọng, cần được đánh giá trên các khía cạnh: sự tự nguyện làm du lịch, số lượng thành viên, bản sắc văn hóa, các đặc điêm dân tộc học, phong tục tập quán, trình độ học vấn, nhận thức trách nhiệm đối với tài nguyên, môi trường và sự phát triển du lịch…trên địa bàn. Cộng đồng đó bao gồm những cư dân sống, sinh hoạt và lao động cố định, lâu dài ở địa phương hoặc liền kề vùng có tài nguyên thiên nhiên.

Nhu cầu của khách du lịch trong nước và quốc tế đến tham quan du lịch, nghiên cứu trong hiện tại và dự báo cho tương lai cũng như phản ánh sự phát triển du lịch và vấn đề việc làm cho cộng đồng địa phương.

Cơ chế chính sách hợp lý là yếu tố quan trọng, tạo môi trường thuận lợi cho việc phát triển du lịch và thu hút tham gia của cộng đồng.

Sự hỗ trợ, giúp đỡ của chính phủ, các tổ chức phi chính phủ trong và ngoài nước về nhân lực, tài chính và kinh nghiệm phát triển du lịch cộng đồng cùng với hoạt động quảng bá, tiếp thị để thu hút khách du lịch đến tham quan của các công ty lữ hành cũng là một nhân tố quan trọng thúc đẩy du lịch cộng đồng phát triển. Chủ trương của nhà nước thể hiện ở mục tiêu phát triển và chiến lược phát triển du lịch quốc gia đến các văn bản pháp luật có tính pháp lý với việc quản lý hoạt động du lịch. Nếu có nhà nước có chủ trương phát triển du lịch thì sẽ có những chính sách thuận lợi để đầu tư cho du lịch và thu hút du khách.

Chính quyền địa phương có vai trò quan trọng trong điều kiện phát triển DLCĐ. Chính quyền tham gia định hướng chỉ đạo và quản lý các hoạt động du lịch. Tạo điều kiện thuận lợi cho du khách đến tham quan như việc cấp thủ tục hành chính, các quy định không quá khắt khe đối với du khách. Khuyến khích hỗ trợ địa phương tham gia hoạt động du lịch: Hỗ trợ về vốn, kỹ thuật cho cộng đồng, có những chính sách thông thoáng, mở cửa đối với các tổ chức, đoàn thể tham gia phát triển du lịch.

1.1.5. Các nguyên tắc tham gia phát triển du lịch cộng đồng Luận văn: Phát triển du lịch cộng đồng huyện Lạc Dương.

Theo Bùi Thị Hải Yến (2019), để đạt được các mục tiêu trên, các nguyên tắc chủ yếu bao gồm:

• Có sự đồng thuận của CĐĐP và các bên tham gia (bao gồm chính quyền và cơ quan quản lý khác, các doanh nghiệp du lịch; các nhà nghiên cứu, các tổ chức phi lợi nhuận và chính cộng đồng). Có sự đa dạng về vai trò tham gia của cộng đồng từ quá trình lập kế hoạch, quy hoạch và quản lý;
• Tôn trọng các giá trị văn hóa của cộng đồng: Thực tế cho thấy, cộng đồng địa phương đều ít nhiều chịu ảnh hưởng từ các chương trình du lịch. Chính vì vậy các giá trị văn hóa của cộng đồng phải được bảo vệ và giữ gìn với sự đóng góp tích cực của tất cả các thành phần tham gia, đặc biệt là cộng đồng địa phương bởi không đối tượng nào có khả năng bảo vệ và duy trì các giá trị văn hóa tốt hơn chính họ.
• Chia sẻ lợi ích từ du lịch cho cộng đồng. Theo nguyên tắc này cộng đồng cùng được hưởng lợi như các thành phần khác tham gia vào các hoạt động kinh doanh cung cấp các sản phẩm cho khách du lịch. Đảm bảo sự phân chia công bằng cho mọi thành viên tham gia và một phần để tái đầu tư nâng cao chất lượng cuộc sống và phát triển cộng đồng, cũng chính là đầu tư cho bảo tồn, tôn tạo tài nguyên và phát triển du lịch
• Xác lập quyền sở hữu và tham dự của cộng đồng đối với tài nguyên thiên nhiên và văn hóa hướng đến sự phát triển bền vững.

1.1.6. Sự tham gia của cộng đồng địa phương trong hoạt động du lịch 

Theo Nguyễn Thị Mai (2020) du lịch cộng đồng là một loại hình du lịch có sự liên kết chặt chẽ với các loại hình du lịch khác để tạo thành những sản phẩm du lịch có các đặc điểm như trên. Hiện nay, sự tham gia của cộng đồng vào hoạt động du lịch thường ở các hình thức phổ biến sau:

• Cho khách ở chung nhà ở người dân
• Xây dựng các nhà nghỉ bình dân do cộng đồng làm chủ hoặc có đóng góp cho chủ nhà
• Người dân tham gia vào các nhiệm vụ như hướng dẫn viên, lễ tân, nấu ăn phục vụ du khách.
• Tham gia vào các hoạt động hướng dẫn, hỗ trợ du khách như tham gia vào việc đồng áng, nghề thủ công của gia đình, các hoạt động leo núi, trekking…
• Sản xuất hàng hóa và bán hàng lưu niệm để bán trực tiếp cho khách du lịch
• Ngoài ra cộng đồng còn có thể tham gia gián tiếp vào du lịch thông qua việc sản xuất và cung ứng cho các doanh nghiệp kinh doanh du lịch như khách sạn, nhà hàng…

1.2 Xu hướng phát triển du lịch cộng đồng hiện nay Luận văn: Phát triển du lịch cộng đồng huyện Lạc Dương.

Tại Việt Nam, du lịch cộng đồng cũng đã đem lại nhiều lợi ích thực sự về mặt kinh tế cho người dân ở các vùng nông thôn. Nhân tố chính đóng góp cho sự thành công của loại hình du lịch này chính là sự đóng góp của cộng đồng địa phương.  Vì vậy việc phát triển du lịch có sự tham gia của cộng đồng là quan điểm phát triển hợp lý ngày càng được xã hội quan tâm và khuyến khích.

Ngày nay, du lịch cộng đồng đang nhận được nhiều sự đồng thuận trong chiến lược phát triển du lịch không chỉ ở các quốc gia phát triển mà còn có ở nhiều quốc gia khác với mục tiêu đem lại lợi ích chung cho cộng đồng địa phương, đặc biệt cho cộng đồng các làng quê nông thôn, làng bản miền núi.

Trên thế giới, xu hướng khách du lịch ngày càng nhiều hơn (1 ngày 2 triệu khách du lịch -2007). Hàng năm có khoảng 1,5 tỷ người trên thế giới đi du lịch và thu nhập từ du lịch trên toàn thế giới đạt 1.200 tỷ USD/năm và tạo 6-7% việc làm cho tổng số lượng lao động trên thế giới. Khách du lịch Việt Nam tăng từ 2 triệu lượt năm 2000 đến 4,1 triệu khách quốc tế năm 2007. Đến năm 2023 đạt hơn 10 triệu khách quốc tế, doanh thu đạt 400.000 tỷ đồng.

Tại Việt Nam, du lịch bền vững ngày càng được quan tâm hơn bởi khách du lịch. Bằng cách phát huy các giá trị truyền thống của địa phương, nâng cao nhận thức cộng đồng trong việc bảo vệ và ứng phó với những tác động của môi trường. Du lịch cộng đồng có thể thu hút ngày càng nhiều du khách. (Phạm Thanh Nghị, 2005)

 Nhu cầu du lịch mạo hiểm kết hợp với các hoạt động Du lịch cộng đồng ngày càng tăng. Bên cạnh các hoạt động mạo hiểm, khách du lịch ngày càng muốn tương tác nhiều hơn với cộng đồng địa phương thông qua các hoạt động giáo dục văn hóa, thiện nguyện. Vì vậy, các nhà tổ chức tour mạo hiểm ngày càng tăng và kết hợp được các chuyến thăm các cộng đồng địa phương như một yếu tố không thể thiếu trong hành trình của họ.

Ngày nay, du khách hiện đại thích những trải nghiệm mới, đích thực thay vì những ngày nghỉ đơn thuần, phổ biến. Những du khách này đang tìm kiếm một trải nghiệm ngày càng lạ cuộc sống của họ hàng ngày càng tốt. Họ muốn ghé thăm các điểm du lịch mà chưa bị ảnh hưởng bởi thế giới phương Tây. Việt Nam rất phù hợp để đáp ứng những mong muốn này của du khách

Thế giới trực tuyến ngày càng phát triển, tạo điều kiện tốt cho các hoạt động du lịch cộng đồng đến gần hơn với du khách trên khắp thế giới. Điều này cũng khiến cho khả năng tiếp thị của các nhà cung cấp dịch vụ du lịch cộng đồng tăng lên. Các phương tiện truyền thông trực tuyến này chính là phương tiện đi đầu làm tăng sự thích thú và cuốn hút của du lịch cộng đồng.

1.3 Tác động của du lịch đến cộng đồng

1.3.1. Tích cực Luận văn: Phát triển du lịch cộng đồng huyện Lạc Dương.

Theo Đỗ Thanh Hoa (2007) du lịch cộng đồng có nhiều tác động tích cực, trong đó phần lớn các tác động hình thành và phát huy tác dụng theo hướng đáp ứng nguyên tắc phát triển bền vững, cụ thể là mang lại các lợi ích về kinh tế, văn hóa xã hội và môi trường. Một số lợi ích của phát triển du lịch cộng đồng là:

DLCĐ là một hình thái du lịch, trong đó chủ yếu những người dân địa phương đứng ra phát triển quản lý du lịch. Kinh tế địa phương sẽ thu được phần lớn từ hoạt động du lịch Du lịch cộng đồng làm tăng thu nhập cho các cộng đồng địa phương, đặc biệt vùng sâu vùng xa nơi nghèo đói được thấy rõ rệt hơn. Làm giảm áp lực của con người lên các nguồn lực tự nhiên và cảnh quan địa phương.

Du lịch cộng đồng thúc đẩy sự công bằng trong phát triển du lịch với việc mang lại cho toàn bộ cộng đồng những lợi ích từ việc cung cấp các dịch vụ du lịch và cơ sở hạ tầng, bất kể họ có tham gia tích cực vào du lịch hay không, nghĩa là giao thông tốt hơn, điện, điều kiện tiếp cận tốt hơn với các nguồn nước sạch, viễn thông…

Phát triển du lịch sẽ mở mang, hoàn thiện cơ sở hạ tầng kinh tế, mạng lưới giao thông công cộng, điện, nước, thông tin… Hạ tầng cơ sở phát triển sẽ cải thiện cuộc sống người nghèo, tăng khả năng tiếp cận với nước sạch, điện, đường giao thông, giáo dục, truyền thông, y tế…

Phát triển du lịch còn góp phần thúc đẩy các ngành kinh tế khác như giao thông vận tải, tài chính, ngân hàng, viễn thông, công nghiệp, nông nghiệp…. phát triển theo. Các ngành này phát triển sẽ tăng nguồn thu ngân sách địa phương thông qua các khoản nộp thuế của các doanh nghiệp. Thu ngân sách của địa phương tăng, chính quyền địa phương sẽ có thêm các khoản cân đối ngân sách phục vụ cho công tác an sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo.

Du lịch cộng đồng tạo ra việc làm cho địa phương. Khi phát triển du lịch sẽ góp phần tạo việc làm tại địa bàn có tài nguyên du lịch. Không phải chỉ có những người trong độ tuổi lao động, mà cả những người ngoài tuổi lao động như trẻ em, người già và những người khuyết tật đều có thể tham gia vào hoạt động du lịch. Nhiều phụ nữ và thanh niên dễ tìm được việc làm trong du lịch hơn so với các ngành khác, ngay từ khi xây dựng cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch đến khi các điểm, khu du lịch đi vào hoạt động

Du lịch cộng đồng bảo vệ và thúc đẩy di sản tự nhiên và văn hóa du lịch cộng đồng góp phần phục hồi và phát triển các giá trị văn hóa và nghề truyền thống kể cả bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và môi trường. Phát triển du lịch sẽ đánh thức các nghề thủ công truyền thống tại địa bàn, có thêm điều kiện phục hồi và phát triển hơn (như nghề làm gốm, khảm, khắc, sơn mài, đẽo, tạc tượng, làm tranh lụa, trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải …) Luận văn: Phát triển du lịch cộng đồng huyện Lạc Dương.

1.3.2. Tiêu cực

Một số tác động tiêu cực mà DLCĐ gây ra:

Tác động đến môi trường: từ số lượng lớn du khách có thể phá vỡ môi trường tự nhiên. Ô nhiễm nước và không khí do nước thải, do chất thải, khí thải của phương tiện vận tải như tàu thuyền, ôtô, xe máy…. Từ đó đã ảnh hưởng tới tính đa dạng sinh học. Phá huỷ nơi cư trú (trên mặt đất hoặc biển) do giải phóng mặt bằng hoặc quy hoạch xây dựng hạ tầng, cơ sở dịch vụ du lịch. Xáo trộn cuộc sống hoang dã huỷ hoại thực vật do đi lại và phương tiện.

Tính không bền vững về kinh tế: Phát triển du lịch quốc tế thụ động quá tải dẫn đến việc làm mất thăng bằng cán cân thanh toán quốc tế, gây áp lực cho lạm phát. Ngành du lịch là ngành dịch vụ nên việc tiêu thụ sản phẩm phụ thuộc rất nhiều vào các yếu tố khách quan và chủ quan. Vì vậy, việc đảm bảo doanh thu và phát triển ổn định của ngành du lịch là khó khăn hơn so với các ngành sản xuất khác.

Sự phát triển quá mức: dẫn đến tình trạng phát triển du lịch bất chấp các nguyên tắc; coi lợi nhuận là mục tiêu hàng đầu, nên trong quá trình khai thác, phát triển du lịch, đã bỏ qua cả lợi ích của cộng đồng. Không khó để nhận thấy hậu quả tất yếu từ việc phát triển du lịch quá nhanh, thiếu bền vững ở một số địa phương đã thể hiện qua tình trạng cơ sở hạ tầng không được đầu tư, nâng cấp; làm du lịch tự phát, thiếu sự kiểm soát của cơ quan có chuyên môn; bản sắc văn hóa bản địa bị phai nhạt thậm chí pha tạp, nguồn nhân lực chưa đáp ứng tốc độ phát triển, hoạt động du lịch đơn điệu, nhàm chán, thiếu sáng tạo (Phạm Thanh Nghị, 2005)

Thay đổi văn hóa: Di sản thiên nhiên và văn hoá cũng như tính đa dạng của các nền văn hoá đang tồn tại là những hấp lực to lớn, một kiểu du lịch cực đoan hoặc quản lý tồi và sự phát triển tuỳ thuộc vào du lịch có thể đe doạ tính toàn vẹn của hình thể tự nhiên và ý nghĩa của di sản. Sự viếng thăm thường hằng của khách du lịch cũng có thể làm cho hệ sinh thái, văn hoá và lối sống cộng đồng địa phương bị xuống cấp.

1.4 Một số mô hình phát triển du lịch cộng đồng ở Châu Á và Việt Nam 

1.4.1. Một số mô hình phát triển du lịch cộng đồng ở Châu Á

1.4.1.1. Kinh nghiệm phát triển du lịch cộng đồng tại Malaysia Luận văn: Phát triển du lịch cộng đồng huyện Lạc Dương.

Malaysia là một quốc gia thuộc khu vực Đông Nam Á và có điều kiện phát triển du lịch tương đồng với Việt Nam. Những chiến lược, giải pháp phát triển du lịch công đồng của Malaysia sẽ là những kinh nghiệm cho Việt Nam:

Bộ Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch và Ủy ban kế hoạch kinh tế quốc gia Malaysia đã cho thành lập hiệp hội du lịch Homestay. Tổ chức này có nhiệm vụ cấp giấy phép cho những hộ kinh doanh dịch vụ lưu trú đủ điều kiện, triển khai chương trình xúc tiến phát triển du lịch, xây dựng mô hình điểm…Các hộ dân được khuyến khích tham gia trực tiếp chương trình quảng bá du lịch tại nước ngoài.

Cơ quan quản lý du lịch của quốc gia này đã ban hành nhiều chiến lược phát triển DLCĐ. Việc quản lý DLCĐ được thể hiện trên những nguyên tắc thống nhất trong cả nước thành lập các cơ quan chuyên trách các mảng công việc khác nhau: Ủy ban hành động phát triển du lịch Homestay quốc gia, Ủy ban du lịch Homestay của bang, Ủy ban du lịch Homestay của địa phương. Cộng đồng địa phương được đóng vai trò trọng tâm trong hoạt động Homestay.

Chính phủ Malaysia đã ban hành nhiều chính sách thu hút đầu tư vào phát triển DLCĐ như vay vốn với lãi suất thấp, vốn bảo lãnh của Chính phủ, hỗ trợ về thuế, hỗ trợ chuyên gia tư vấn, nghiên cứu thị trường, xác định các khu vực ưu tiên phát triển:

• Đầu tư xúc tiến phát triển du lịch: Trong kế hoạch phát triển, Malaysia đã phát động chương trình xúc tiến du lịch Homestay” gồm các bước: kêu gọi chính quyền, nhân dân các địa phương tích cực tham gia vào kế hoạch xúc tiến, quảng bá, xây dựng các chương trình du lịch Homestay để kéo dài thời gian lưu trú của du khách; Tổ chức các chương trình xúc tiến phát triển du lịch homestay ở các thị trường trọng điểm; Nghiên cứu các ý kiến phản hồi của du khách để giải quyết kịp thời.
• Các giảng viên và các cán bộ quản lý được đào tạo kiến thức chuyên môn, quản lý.
• Chủ hộ gia đình, CĐĐP được đào tạo về chuyên môn, nghiệp vụ, kĩ năng chăm sóc khách hàng, ngoại ngữ, kiến thức về chất lượng sản phẩm, nhu cầu, thị hiếu của du khách, kĩ năng Maketing cơ bản, khả năng công nghệ…
• Cán bộ du lịch được đào tạo những kiến thức về du lịch, DLCĐ, kiến thức về SPDL chất lượng SPDL homestay.

1.4.1.2. Kinh nghiệm phát triển du lịch tại Bali (Indonesia) 

Bali là hòn đảo thơ mộng với nhiều bãi biển tuyệt mỹ và được biết đến là một trong 10 điểm du lịch biển đảo đẹp nhất thế giới. Tuy nhiên, ít du khách biết rằng trước những năm 70 của thế kỉ trước, chính phủ Inđônesia đã nhờ Tổ chức du lịch Thế giới (viết tắt là UNTWO) lập quy hoạch phát triển du lịch nơi đây. Luận văn: Phát triển du lịch cộng đồng huyện Lạc Dương.

Các nhà quy hoạch đã lấy ý kiến và thảo luận với CĐĐP tại đây về quy hoạch phát triển du lịch để tìm ra sự đồng thuận trong phát triển du lịch giữa các bên tham gia, nhu cầu tham gia hoạt động DLCĐ.

Từ đó nhà nước đã có những cơ chế, chính sách đặc biệt cho hòn đảo này như: xây dựng hải cảng và sân bay quốc tế, xây dựng kết cấu hạ tầng (đường giao thông, điện, cấp thoát nước, thông tin liên lạc…), Miễn thị thực cho 40 nước trên thế giới có nhiều người đi du lịch, tạo các cơ chế thuận lợi về nắm quyền sử dụng đất, miễn giảm thuế thu nhập những năm đầu để thu hút các nhà đầu tư là các tập đoàn khách sạn lớn (Accor, Hilton, Sheraton, Holiday Inn…), ban hành quy chế trong quy hoạch xây dựng nhà cao không quá 4 tầng, phải có hệ thống xử lí nước thải, dành 1/3 không gian cho bảo tồn.

Các nhà quy hoạch đã cam kết đào tạo nghiệp vụ chuyên môn du lịch và tạo việc làm cho người dân tham gia trực tiếp vào hoạt động du lịch: làm việc trong các nhà hàng, khách sạn, làm hướng dẫn viên, biểu diễn văn hóa nghệ thuật, lái tàu, sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ bán cho du khách, giáo dục CĐĐP bảo vệ môi trường nhằm phát triển du lịch và cho cuộc sống của họ.

Nhờ quy hoạch phát triển du lịch đúng đắn, gắn phát triển du lịch với phát triển kinh tế- xã hội và bảo vệ tài nguyên, môi trường đã giúp cho Bali trở thành điểm đến du lịch sinh thái nghỉ dưỡng biển nổi tiếng thế giới.

1.4.2. Một số mô hình phát triển du lịch cộng đồng ở Việt Nam 

1.4.2.1. Du lịch cộng đồng ở Hà Giang

Hà Giang là vùng đất cực bắc của tổ quốc và được thiên nhiên ban tặng cho những địa danh, thắng cảnh nối tiếng như: đỉnh núi Tây Côn Lĩnh hùng vĩ, Thác Thí, Thác Bay, Cổng Trời Quản Bạ, đỉnh Mã Pì Lèng, chợ tình Khâu Vai…và cả một kho tàng văn hóa phong phú của 22 dân tộc anh em cùng sinh sống. Trong đó mỗi dân tộc lưu giữ những giá trị , sắc thái văn hóa riêng, tạo nên bản sắc văn hóa độc đáo mà không phải vùng đất nào cũng có được. Cùng với văn hóa là những đặc sản nổi tiếng như: Cam Sành (Bắc Quang), mận hậu (Xín Mần), đào, lê (Đồng Văn), chè San Tuyết (Hoàng Su Phì)…Hà Giang đã đẩy mạnh phát triển du lịch cộng đồng gắn với nông thôn mới đây được coi là bước đột phá trong phát triển du lịch địa phương.

Trước năm 2006, một số làng dân tộc ở Hà Giang đã được các công ty lữ hành đưa khách du lịch đến tham quan, tổ chức ăn nghỉ tại nhà dân. Hình thức du lịch Homestay xuất hiện từ đó, nhưng hoàn toàn mang tính tự phát, chưa có sự quản lý, hướng dẫn của các cấp, các ngành liên quan, người dân chưa có kĩ năng khai thác, bảo tồn những giá trị văn hóa độc đáo của dân tộc để phát triển du lịch. Luận văn: Phát triển du lịch cộng đồng huyện Lạc Dương.

Chính quyền tỉnh Hà Giang đã nhận thấy những thế mạnh và lợi ích từ việc phát triển loại hình du lịch cộng đồng ngành du lịch Hà Giang đã phối hợp với các cấp chính quyền, tích cực triển khai mô hình làng văn hóa gắn với du lịch cộng đồng tại  địa bàn các huyện. Đến nay, toàn tỉnh đã xây dựng được 25 làng văn hóa du lịch cộng đồng, trong đó có 15 làng đã đi vào hoạt động, thu hút một lượng lớn du khách trong và ngoài nước đến tham quan, lưu trú như: làng văn hóa du lịch thôn Tha, Tiến Thắng, Hạ Thành, Tùy (thành phố Hà Giang); Thôn Kiềm (Bắc Quang); Thôn Bản Lạ (Bắc Mê); thôn Thanh Sơn (Vị Xuyên); Thôn Nà Ràng (huyện Xín Mần), thôn Chì (huyện Quang Bình)- gắn với văn hóa dân tộc Tày, thôn Bục Bản (huyện Yên Minh) – dân tộc Giáy, thôn Nậm Hồng, Phìn Hồ (Huyện Hoàng Su Phì); thôn Nậm Đăm (huyện Quản Bạ) – dân tộc Dao, thôn Sảng Pả A (huyện Mèo Vạc) – dân tộc Lô Lô, thông Lũng Cẩm Trên (huyện Đồng Văn) – dân tộc Mông.

Thu nhập ban đầu từ các dịch vụ du lịch tuy chưa cao nhưng cũng là nguồn động viên, khích lệ để người dân tích cực tham gia phát triển du lịch cộng đồng.

Ngành du lịch Hà Giang cũng đã tổ chức nhiều khóa tập huấn du lịch cộng đồng cho hàng nghìn học viên tại các thôn, bản nhằm cung cấp kiến thức về bảo tồn khai thác các giá trị văn hóa thành các sản phẩm du lịch; kỹ năng trong kinh doanh, phục vụ khách du lịch, trình tự đón khách, quy trình phục vụ ăn uống, vệ sinh an toàn thực phẩm, kỹ năng giao tiếp, xử lý tình huống, hướng dẫn khách tham quan.

Được sự định hướng của các cấp chính quyền, một số huyện ở tỉnh Hà Giang đã khôi phục và phát triển các làng nghề thủ công truyền thống, cung cấp cho du khách những sản phẩm lưu niệm độc đáo: như các sản phẩm dệt lanh (huyện Quản Bạ), mây tre đan (huyện Vị Xuyên, Bắc Quang), rượu ngô Thanh Vân (huyện Quản Bạ), rượu Nàng Đôn (huyện Hoàng Su Phì)… Trang phục truyền thống của đồng bào các dân tộc Tày, Lô Lô, Pà Thẻn, Dao…cũng được đông đảo du khách nước ngoài đặc biệt yêu thích.

Ngoài ra, các huyện cũng đã chủ động cân đối nguồn ngân sách, hỗ trợ nhân dân xây dựng một số công trình cơ bản như: đường bê tông nông thôn, nhà văn hóa du lịch cộng đồng, công trình vệ sinh khép kín, bể chứa nước sạch…

Tuy nhiên, do hoạt động du lịch cộng đồng vẫn còn khá mới mẻ đối với người dân Hà Giang nên trong quá trình phát triển vẫn tồn tại mâu thuẫn giữa việc giữ gìn bản sắc truyền thống dân tộc, với nhu cầu của cuộc sống hiện đại. Những nơi còn lưu giữ khá nguyên vẹn các giá trị văn hóa truyền thống lại nằm ở vùng sâu, vùng xa, điều kiện kinh tế khó khăn, hạ tầng giao thông liên lạc yếu kém…Bên cạnh đó, nghề thủ công truyền thống bị thất truyền do có sự xâm nhập của hàng hóa được sản xuất theo dây chuyền công nghiệp nên việc khôi phục làng nghề truyền thống phục vụ du khách rất là khó khăn. Ngoài ra tại các huyện, đường sá, cơ sở vật chất lưu trú, công trình vệ sinh chưa đảm bảo, công tác tuyên truyền, quảng bá du lịch chưa thực sự hiệu quả, công tác đào tạo nguồn nhân lực, đặc biệt là đội ngũ thuyết minh viên, hướng dẫn viên và nhân viên phục vụ tại các hộ gia đình chưa được quan tâm đúng mức.. cũng là những thách thức trong quá trình phát triển du lịch cộng đồng.

1.4.2.2.  Mô hình du lịch cộng đồng tại làng quê Yên Đức- Quảng Ninh 

Ở Quảng Ninh, mô hình du lịch cộng đồng xuất hiện muộn nhưng đã đem lại những thành công nhất định. Dự án này nhằm mục đích giới thiệu những trải nghiệm văn hóa độc đáo của cộng đồng địa phương đến với du khách quốc tế. Bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa địa phương. Hỗ trợ cộng đồng địa phương để phát triển nền kinh tế nông nghiệp bền vững và chia sẻ lợi ích từ dự án du lịch cộng đồng. Luận văn: Phát triển du lịch cộng đồng huyện Lạc Dương.

Các hoạt động mà du khách đến đây được khám phá rất bình dị, mộc mạc trong cuộc sống thường nhật nhưng lại rất sinh động. Du khách được trải nghiệm cuộc sống thường ngày của bà con nông dân như xay lúa, giã gạo, úp cá…tham quan ngôi chùa cổ của làng, xem múa rối nước…Điều đặc biệt hơn nữa, khách đến thăm nhà dân được tìm hiểu những nét đẹp văn hóa, phong tục tập quán và cuộc sống của người dân địa phương. Hiện nay, trung bình mỗi tháng, khu du lịch làng quên Yên Đức đón khoảng 2.000 khách tham quan du lich, chủ yếu là khách châu Âu.

Bước đầu dự án đã mang lại những thành công nhất định, tạo công ăn việc làm cho bà con ngư dân. Từ khi có dịch vụ du lịch này, một bộ phận người dân nơi đây đã được chuyển đổi ngành nghề, giảm bớt công việc đánh bắt, khai thác cạn kiệt tài nguyên, nguồn lợi thủy sản trên vịnh, người dân biết thêm một nghề mới là nghề làm dịch vụ du lịch. Người dân đã biết thêm nghề chèo thuyền nan đưa đón khách du lịch đi tham quan vịnh, trải nghiệm cuộc sống của người dân bản xứ góp phần tăng thu nhập cho đời sống hàng ngày. Mặc dù doanh thu từ du lịch chưa cao, nhưng đã mở ra một hướng phát triển trong việc xây dựng nông thôn mới. Phát triển du lịch cộng đồng, người dân sẽ trực tiếp tham gia và thu lợi nhuận, từ đó nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, giúp người dân có ý thức hơn trong việc giữ gìn cảnh quan tự nhiên, những giá trị vật chất và văn hóa truyền thống để phục vụ du lịch.

Dự án này đã giúp 400 người dân địa phương được đào tạo du lịch cộng đồng và hiểu rõ tác động tích cực của du lịch đối với cộng đồng. Hơn 50 người dân của làng trực tiếp làm việc cho dự án và có thu nhập ổn định hơn 3 triệu đồng mỗi tháng. Trong làng đã có 2 khu nhà Homestay với 7 phòng cung cấp dịch vụ ngủ đêm tại làng. 01 lớp học tiếng Anh miễn phí cho trẻ em trong làng hàng năm. Đội văn nghệ của làng được duy trì. Hàng nghìn du khách quốc tế tham quan làng Yên Đức và đánh giá cao cuộc sống và văn hóa truyền thống.

1.4.3. Bài học kinh nghiệm Luận văn: Phát triển du lịch cộng đồng huyện Lạc Dương.

Từ những kinh nghiệm về phát triển du lịch của một số quốc gia trên thế giới và các địa phương trong nước cho thấy rằng để một sản phẩm du lịch có tiềm năng thì cần xem xét một số khía cạnh như: Sản phẩm du lịch mới cần phải thu hút được một đối tượng đáng kể khách khám phá, trải nghiệm; Sản phẩm đó có điểm độc đáo, khác biệt; Có tác động đối với kinh tế – xã hội địa phương; Có khả năng phát triển, liên kết với các ngành, các lĩnh vực khác trong tương lai. Những bài học rút ra cho địa bàn huyện Lạc Dương như sau:

Các sản phẩm du lịch cần chú trọng khai thác thế mạnh của địa phương về tài nguyên thiên nhiên, văn hóa truyền thống, phong tục tập quán độc đáo, và nguồn lực con người với kỹ năng và công nghệ cao, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.

Tăng cường liên kết giữa các địa phương, doanh nghiệp; cộng đồng địa phương; liên kết vùng, liên vùng và quốc tế để tạo thành sản phẩm du lịch hấp dẫn.

Cần có nghiên cứu, hoàn thiện sản phẩm du lịch trong đó lưu ý tới các tác động đối với kinh tế, sinh kế của người dân địa phương.

Cần thiết phải đào tạo kỹ năng cho cộng đồng làm du lịch địa phương, nâng cao điều kiện cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch.

TÓM TẮT CHƯƠNG 1. Luận văn: Phát triển du lịch cộng đồng huyện Lạc Dương.

Ngày nay, DLCĐ đang được các cấp quản lý, xã hội quan tâm và được xem là loại hình du lịch mà ở đó CĐĐP có sự kiểm soát và tham gia chủ yếu vào các lĩnh vực phát triển và quản lý hoạt động du lịch, phần lớn lợi nhuận từ hoạt động du lịch được giữ cho CĐ. Du lịch cộng đồng với các đặc điểm CĐ là chủ thể của việc sở hữu bảo vệ, khai thác tài nguyên, tham gia vào các hoạt động du lịch và được hưởng những nguồn thu từ du lịch. Các loại hình DLCĐ thực chất là loại hình du lịch sinh thái và văn hóa bền vững, song những người tham gia vào hoạt động du lịch là những người dân sinh sống, định cư tại các điểm du lịch hoặc gần kề các điểm du lịch.

Để thực hiện điều đó, các nguyên tắc phát triển du lịch phải đảm bảo cho sự bền vững tài nguyên môi trường du lịch và nâng cao chất lượng cuộc sống, hướng nhiều vào phát triển CĐ. Bên cạnh đó, DLCĐ còn tác động mạnh mẽ đến các mặt: kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, môi trường theo hai chiều hướng tích cực và tiêu cực. Cho nên, các thành viên tham gia hoạt động du lịch như: CĐĐP, chính quyền địa phương, các tổ chức, cá nhân tài trợ, các tổ chức phi chính phủ và chính phủ, các công ty kinh doanh lữ hành và dịch vụ; KDL phải thực sự liên kết, phối hợp với nhau trong việc thực hiện DLCĐ.

Một số những bài học kinh nghiệm phát triển DLCĐ trong nước: ở Hà Giang, Quảng Ninh; và ngoài nước: Indonesia, Malaysia đã cung cấp những thông tin mang tính thực tế cao trong việc khai thác DLCĐ. Từ những cơ sở thực tiễn trên chỉ ra rằng DLCĐ phát triển tùy theo môi trường chính trị, văn hóa, xã hội của mỗi vùng miền, mỗi đất nước. Do đó, không có mô hình duy nhất nào phù hợp cho tất cả các quốc gia, các khu vực. Cho nên, việc vận dụng linh hoạt cơ sở lý luận đi đôi với việc học hỏi kinh nghiệm tổ chức DLCĐ trong nước và trên thế giới sẽ có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thiện dần hoạt động DLCĐ tại mỗi địa phương. Luận văn: Phát triển du lịch cộng đồng huyện Lạc Dương.

XEM THÊM NỘI DUNG TIẾP THEO TẠI ĐÂY: 

===>>> Luận văn: Thực trạng phát triển du lịch cộng đồng tại Lạc Dương

Dịch Vụ Viết Luận Văn 24/7 Chuyên cung cấp dịch vụ làm luận văn thạc sĩ, báo cáo tốt nghiệp, khóa luận tốt nghiệp, chuyên đề tốt nghiệp và Làm Tiểu Luận Môn luôn luôn uy tín hàng đầu. Dịch Vụ Viết Luận Văn 24/7 luôn đặt lợi ích của các bạn học viên là ưu tiên hàng đầu. Rất mong được hỗ trợ các bạn học viên khi làm bài tốt nghiệp. Hãy liên hệ ngay Dịch Vụ Viết Luận Văn qua Website:  https://hotrovietluanvan.com/ – Hoặc Gmail: hotrovietluanvan24@gmail.com